Robert Downey Jr.
Robert Downey Jr. na San Diego Comic-Conie (2014)
Imię i nazwisko	Robert John Elias Downey Jr.
Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1965 Nowy Jork
Zawód	aktor, producent filmowy, scenarzysta, autor tekstów piosenek, komik, piosenkarz
Współmałżonek	Deborah Falconer (1992-2004; rozwód) Susan Downey (od 2005)
Lata aktywności	od 1970
Nagrody Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu 2010 Sherlock Holmes Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym 2001 Ally McBeal Nagroda BAFTA Najlepszy aktor pierwszoplanowy 1992 Chaplin Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Najlepszy aktor w serialu komediowym 2001 Ally McBeal
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Robert John Elias Downey Jr.^[1][2][3] (ur. 4 kwietnia 1965 na Manhattanie^[4][5][6][7] w Nowym Jorku) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny, producent filmowy, scenarzysta, autor tekstów piosenek, komik i piosenkarz^[8].

Życiorys |

Downey Jr. w 1990 podczas premiery Air America.

Wczesne lata |

Downey Jr. na premierze Iron Man 3 (Paryż, 2013)

Rachel McAdams (Irene Adler) i Robert Downey Jr. (Sherlock Holmes) promują film Sherlock Holmes na San Diego Comic-Conie

Przyszedł na świat jako młodszy z dwójki dzieci aktora, scenarzysty, producenta, operatora i reżysera filmów undergroundowych Roberta Downey'ego Seniora^[9] i tancerki / piosenkarki Elsie (z domu Ford)^[10]. Jego dziadkowie ze strony ojca byli Żydami^[11], których rodziny pochodziły z Litwy, Rumunii i Węgier. Jego matka jest pochodzenia szkockiego, niemieckiego i szwajcarskiego^[12][13]. Jego ojciec urodził się jako Robert Elias i zmienił nazwisko na Downey (po swoim ojczymie Jamesie Downeym), gdy był niepełnoletni i chciał zaciągnąć się do armii^[14]. On i jego starsza siostra Allyson Lee (ur. 1963) dorastali w Greenwich Village^[15][16].

Początki kariery |

Wychowany w rodzinie artystów już jako dziecko poznał pracę na planie filmowym. Mając 5 lat stawiał pierwsze kroki przed kamerą w filmie fantasy swojego ojca Funt (Pound, 1970)^[17] jako zarozumialec i dwa lata później w komediowym westernie Pałac Greasera (Greaser's Palace, 1972). W 1975 roku uczęszczał do Perry House School w Chelsea i uczył się klasycznego baletu w Londynie. Jako nastolatek zaczął komponować, a jego pasją stała się gra na fortepianie. W 1982 roku przerwał naukę w Santa Monica High School w Santa Monica, powrócił do Nowego Jorku, gdzie w wieku dwudziestu lat rozbawiał publiczność wcielając się w rozmaite role w programie NBC Saturday Night Live (1985-86).

Robert Downey Jr. (2008)

Kariera filmowa |

Na dużym ekranie zaczynał od ról młodych buntowników i wesołych nastolatków; jako kobieciarz zadurzony w nieczułej na jego wdzięk córce szefa miejscowej mafii w komedii romantycznej Podrywacz artysta (The Pick-up Artist, 1987) czy w roli bogatego chłopaka uzależnionego od narkotyków w dramacie Mniej niż zero (Less Than Zero, 1987)^[18].

Największym sukcesem okazała się sugestywna kreacja Charliego Chaplina, człowieka ze wszystkimi słabostkami i dziwactwami w dramacie biograficznym Richarda Attenborough Chaplin (1992), za którą przyznano mu nominację do Oscara i Złotego Globu^[19]. Specjalnością stały się romantyczne role komediowe, które gra w sposób brawurowy ze swadą i autoironią. Za rolę biznesmena w komedii fantasy Serce i dusze (Heart and Souls, 1993) odebrał nagrodę Saturna. Postać adwokata Larry’ego Paula w serialu Fox Ally McBeal (2000-2001) została uhonorowana nagrodą Złotego Globu i nominacją do nagrody Emmy. W teledysku Eltona Johna do piosenki „I Want Love” (2001) Downey Jr. przechadza się po starej rezydencji, synchronizując ruch swoich warg ze słowami piosenki.

23 listopada 2004 roku wydał pierwszy solowy album The Futurist (wyd. Sony Classical) – wokalista, kompozytor i autor tekstów. Ta płyta była najlepiej sprzedającym się debiutem w Stanach w owym roku. Na płycie znalazł się cover piosenki Smile, który w oryginale wykonywał Charlie Chaplin^[20].

W serialu Ally McBeal (2000-2002)^[21] wykonał piosenki: „River” z repertuaru Joni Mitchell, „Chances Are” w duecie z Vondą Shepard, „Every Breath You Take” w duecie ze Stingiem. A na płycie For Once in My Life ze ścieżką dźwiękową do serialu zaśpiewał własną kompozycję „Snakes”.

Największy sukces odniósł wcielając się w rolę Iron Mana w filmie Iron Man i kolejnych obrazach należących do Marvel Cinematic Universe. Zagrał też Sherlocka Holmesa w filmie Sherlock Holmes w 2009, oraz w jego sequelu z 2011 roku Sherlock Holmes: Gra cieni.

Życie prywatne |

W latach 1984-1991 spotykał się z Sarah Jessicą Parker^[22]. Był żonaty z Deborah Falconer (od 29 maja 1992 do 26 kwietnia 2004), z którą ma syna Indio (ur. 7 września 1993)^[23]. 26 sierpnia 2005 roku poślubił Susan Levin. Mają syna Extona Eliasa (ur. 7 lutego 2012 w Los Angeles)^[24].

W latach 90. miał problemy z alkoholem, zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi i narkotykami (heroiną, kokainą, marihuaną)^[25][26][27].

Filmografia |

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

• 
  Robert Downey Jr. w bazie IMDb (ang.)
  


• 
  Robert Downey Jr. w bazie Filmweb
  


• 
  Robert Downey Jr. w bazie Notable Names Database (ang.)
  


• 
  Robert Downey Jr. w Internetowej Bazie Filmowej (fdb.pl)

p • d • e Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu 1950–1959 Fred Astaire (1950) Danny Kaye (1951) Donald O’Connor (1952) David Niven (1953) James Mason (1954) Tom Ewell (1955) Mario Moreno (1956) Frank Sinatra (1957) Danny Kaye (1958) Jack Lemmon (1959) 1960–1979 Jack Lemmon (1960) Glenn Ford (1961) Marcello Mastroianni (1962) Alberto Sordi (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Alan Arkin (1966) Richard Harris (1967) Ron Moody (1968) Peter O’Toole (1969) Albert Finney (1970) Topol (1971) Jack Lemmon (1972) George Segal (1973) Art Carney (1974) Walter Matthau (1975) Kris Kristofferson (1976) Richard Dreyfuss (1977) Warren Beatty (1978) Peter Sellers (1979) 1980–1999 Ray Sharkey (1980) Dudley Moore (1981) Dustin Hoffman (1982) Michael Caine (1983) Dudley Moore (1984) Jack Nicholson (1985) Paul Hogan (1986) Robin Williams (1987) Tom Hanks (1988) Morgan Freeman (1989) Gérard Depardieu (1990) Robin Williams (1991) Tim Robbins (1992) Robin Williams (1993) Hugh Grant (1994) John Travolta (1995) Tom Cruise (1996) Jack Nicholson (1997) Michael Caine (1998) Jim Carrey (1999) 2000–2019 George Clooney (2000) Gene Hackman (2001) Richard Gere (2002) Bill Murray (2003) Jamie Foxx (2004) Joaquin Phoenix (2005) Sacha Baron Cohen (2006) Johnny Depp (2007) Colin Farrell (2008) Robert Downey Jr. (2009) Paul Giamatti (2010) Jean Dujardin (2011) Hugh Jackman (2012) Leonardo DiCaprio (2013) Michael Keaton (2014) Matt Damon (2015) Ryan Gosling (2016) James Franco (2017) Christian Bale (2018)

p • d • e Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym 1970–1979 James Brolin (1970) Ed Asner (1971) James Brolin (1972) McLean Stevenson (1973) Harvey Korman (1974) Ed Asner / Tim Conway (1975) Ed Asner (1976) Nie przyznano (1977) Norman Fell (1978) Danny DeVito / Vic Tayback (1979) 1980–1999 Pat Harrington Jr. / Vic Tayback (1980) John Hillerman (1981) Lionel Stander (1982) Richard Kiley (1983) Paul LeMat (1984) Edward James Olmos (1985) Jan Niklas (1986) Rutger Hauer (1987) Barry Bostwick / John Gielgud (1988) Dean Stockwell (1989) Charles Durning (1990) Louis Gossett Jr. (1991) Maximilian Schell (1992) Beau Bridges (1993) Edward James Olmos (1994) Donald Sutherland (1995) Ian McKellen (1996) George C. Scott (1997) Don Cheadle / Gregory Peck (1998) Peter Fonda (1999) 2000–2019 Robert Downey Jr. (2000) Stanley Tucci (2001) Donald Sutherland (2002) Jeffrey Wright (2003) William Shatner (2004) Paul Newman (2005) Jeremy Irons (2006) Jeremy Piven (2007) Tom Wilkinson (2008) John Lithgow (2009) Chris Colfer (2010) Peter Dinklage (2011) Ed Harris (2012) Jon Voight (2013) Matt Bomer (2014) Christian Slater (2015) Hugh Laurie (2016) Alexander Skarsgård (2017) Ben Whishaw (2018)