ఇజ్రాయిల్ విషయ సూచిక పేరు వెనుక చరిత్ర చరిత్ర భౌగోళికం భౌగోళికం గణాంకాలు రాజకీయాలు నిర్వహణా విభాగాలు ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమిత భూభాగాలు విదేశీ సంబంధాలు మానవహక్కులు సైన్యం ఆర్ధికం శాస్త్రీయం మరియు సాంకేతికం రవాణా పర్యాటకం విద్యుత్తు సస్కృతి విద్య మూలాలు మార్గదర్శకపు మెనూ31°47′N 35°13′E / 31.783°N 35.217°E / 31.783; 35.217Ballet Panov"Israel""Rank Order - GDP (purchasing power parity)""Rank Order - GDP - per capita (PPP)""GaWC – The World According to GaWC 2008""Jerusalem must be capital of both Israel and Palestine, Ban says""''Basic Law: Jerusalem, Capital of Israel''""Main Indicators""Israel"The Partition of Palestine: Decision Crossroads in the Zionist MovementThe Israeli Declaration of Independence"Declaration of Establishment of State of Israel""Zionist Leaders: David Ben-Gurion 1886–1973"Declaration of Establishment of State of IsraelThe Arab-Israeli War of 1948 (US Department of State, Office of the Historian)"The status of Jerusalem""Analysis: Kadima's big plans""Israel's Hard-Learned Lessons""The Legacy of Undefined Borders"Courting Conflict: The Israeli Military Court System in the West Bank and Gaza"Editorial: Scurrying Towards Bethlehem"Palestine Inside Out: An Everyday Occupation"The law of belligerent occupation in the Supreme Court of Israel"10.1017/S1816383112000446The Justice of OccupationThe Role of National Courts in Applying International Humanitarian Law"Monthly Bulletin of Statistics for Population""Latest Population Statistics for Israel""The Black Hebrews of Israel""Israel"Civil society in the Middle East. 2 (2001)"Global Survey 2006: Middle East Progress Amid Global Gains in Freedom""Israel's accession to the OECD""ISRAEL – Education at a Glance 2013""OECD report: Israel has large expenditure on education but lower spending per student""Human development index (HDI)""Average annual wages, 2013 USD PPPs and 2013 constant prices""WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world""Popular Opinion""On the Move""See Israel as a Jewish Nation-State, More or Less Democratic"Did God Have a Wife?: Archaeology and Folk Religion in Ancient Israel, 'Israel,'The Religion of Israel: A Historical Sketch,Hosea 12:5Exodus 12:40–41Exodus 6:16–20"Mandatory Palestine: What It Was and Why It Matters"Deuteronomy 30:5Nehemiah 1:9"Walking the Bible Timeline"column 2 line 61 to column 3 line 49"British Museum – Cuneiform tablet with part of the Babylonian Chronicle (605–594 BC)""Palestine"The Abuhav SynagogueThe geography of genocideA History of Palestine, 634–1099Marks of Distinctions: Christian Perceptions of Jews in the High Middle AgesOne a day: an anthology of Jewish historical anniversaries for every day of the yearThe Jews in their LandSaladin: hero of IslamThe Jewish settlement in Palestine, 634–1881Samson ben Abraham of SensEretz Yisrael in the Parshah: The Centrality of the Land of Israel in the TorahTwenty centuries of Jewish life in the Holy Land: the forgotten generationsThe Holy Land under mandate"The Covenant of the League of Nations"1"Return to Zion""An invention called 'the Jewish people'"మూలం"Jewish and Non-Jewish Population of Palestine-Israel (1517–2004)""Immigration to Israel""Aliyah During World War II and its Aftermath""Chapter One""The birth of modern Israel: A scrap of paper that changed history""The Kibbutz & Moshav: History & Overview""Jewish Legion""League of Nations: The Mandate for Palestine, July 24, 1922"22345421Lay summary"Report to the League of Nations on Palestine and Transjordan, 1937"A History of Zionism: From the French Revolution to the Establishment of the State of Israel10.1093/ehr/cep002"The Population of Palestine Prior to 1948"Encyclopædia Britannica"A/RES/106 (S-1)""A/364""Background Paper No. 47 (ST/DPI/SER.A/47)""A/RES/181(II) of 29 November 1947"1948: a history of the first Arab-Israeli war"Declaration of Establishment of State of Israel""The Elephant in the Map Room""PDF copy of Cablegram from the Secretary-General of the League of Arab States to the Secretary-General of the United Nations: S/745: 15 May 1948""Israel (Labor Zionism)""The Suez Crisis""Adolf Eichmann"10.1080/09557570601003361"On This Day 5 Jun""The Interregnum""Israel Ministry of Foreign Affairs – The Palestinian National Covenant- July 1968"Research on Terrorism: Trends, Achievements and FailuresThe Routledge Atlas of the Arab–Israeli Conflict: The Complete History of the Struggle and the Efforts to Resolve It"George Habash, Palestinian Terrorism Tactician, Dies at 82""1973: Arab states attack Israeli forces""Agranat Commission""Has Israel Annexed East Jerusalem?"10.1111/j.1475-4967.1997.tb00247.x1061-19244651987544"Resolution adopted by the General Assembly"Regions and territories: The Golan Heights"The Impact of Mass Migration on the Israeli Labor Market"10.1162/003355301753265606"After 4 Years, Intifada Still Smolders""From the End of the Cold War to 2001""The Oslo Accords, 1993""Israel-PLO Recognition – Exchange of Letters between PM Rabin and Chairman Arafat – Sept 9- 1993""Sources of Population Growth: Total Israeli Population and Settler Population, 1991–2003""Israel marks Rabin assassination""The Wye River Memorandum"Decoding the Conflict Between Israel and the Palestinians, Charles River Editors"How the war began""PA: Intifada Was Planned"మూలం"In a Ruined Country""West Bank barrier route disputed, Israeli missile kills 2""Years of rage""Losing Faith in the Intifada""From Jenin To Fallujah?""Winning Counterinsurgency War: The Israeli Experience""Must Counterinsurgency Wars Fail?""The Need for a Decisive Israeli Victory Over Hamas""The "Defensive Shield" Operation as a Turning Point in Israel's National Security Strategy""Israel's Intifada Victory""2nd Intifada forgotten""Lessons from the Palestinian 'War' against Israel""Letting the IDF win"The Middle East strategic balance, 2004–2005B'Tselem – Statistics – Fatalities"Security Council Calls for End to Hostilities between Hizbollah, Israel, Unanimously Adopting Resolution 1701 (2006)""Hezbollah kills 8 soldiers, kidnaps two in offensive on northern border""Battleground Gaza: Israeli ground forces invade the strip""IDF begins Gaza troop withdrawal, hours after ending 3-week offensive""Two IDF soldiers, civilian lightly hurt as Gaza mortars hit Negev""Gaza groups pound Israel with over 100 rockets""UN rights boss, Red Cross urge Israel, Hamas to spare civilians""Hamas leader defiant as Israel eases Gaza curbs""Israeli air strike kills top Hamas commander Jabari""Israel and Hamas Trade Attacks as Tension Rises""Israel Navy to devote majority of missile boats to secure offshore drilling rafts""Area of Districts, Sub-Districts, Natural Regions and Lakes""Israel (Geography)""Geographic Regions""Issue #130 November 2011 – Regions in Israel""After 20 Years: A Taphonomic Re-evaluation of Nahal Hadera V, an Epipalaeolithic Site on the Israeli Coastal Plain""The Living Dead Sea"Makhteshim Country284"Makhtesh Ramon""More endangered than rain forests?"Caesarea Maritima: A retrospective after two millenniaDictionary Of The Bible"2013 Review of notable earthquakes in the Mediterranean region"late Roman period – www.emmaus-nicopolis.org79A History..., XLVII"The historical earthquakes of Syria: an analysis of large and moderate earthquakes from 1365 B.C. to 1900 A.D."Frontiers of Islamic Art and Architecture: Essays in Celebration of Oleg Grabar's Eightieth BirthdayThe Jaffa Cultural Heritage ProjectHistory"A Revised Earthquake Catalog of Palestine"Damage Caused By Landslides During the Earthquakes of 1837 and 1927 in the Galilee Region"Israel's population 8.4 million""ISRAEL: Crackdown on illegal migrants and visa violators""Israel rounds up African migrants for deportation""THE LAND: Urban Life""Israel's Brain Drain""Officials to US to bring Israelis home""Settlements in the West Bank""President Obama's hostility to Israel continues""Settlements in the Gaza Strip""The Law of Return""Jewish Demographic Policies""Israel (people)""Defying demographic projections""Jews, by Continent of Origin, Continent of Birth and Period of Immigration""The Forced Migration of Jews From Arab Countries and Peace""From Sephardi to Mizrahi and Back Again: Changing Meanings of "Sephardi" in Its Social Environments""The myth of the Mizrahim""Jewish Refugees from Arab Countries""Missing Mizrahim""Socioeconomic Status and Demographic Behavior of Adult Multiethnics: Jews in Israel""Field Listing — Executive Branch""Israel's election process explained""The Electoral System in Israel""The Judiciary: The Court System""Israel's high court unique in region""Israel and the International Criminal Court""The State — Judiciary — The Court System"Secularism on the Edge: Rethinking Church-State Relations in the United States, France, and IsraelThe SAGE Handbook of the Sociology of ReligionWomen in Zones of Conflict: Power and Resistance in Israel"Law and Religion in Israel""Introduction to the Tables: Geophysical Characteristics""Population of Jewish settlements in West Bank up 15,000 in a year""Palestinians grow by a million in decade""Comprehensive Settlement Population 1972–2010""The Jewish Demographic Bomb: Judea and Samaria Up 4.3% in 2013""Localities, Population, and Density""Population of localities numbering above 2,000 residents and other rural population""Israel Makes Peace With Egypt""Resolution 497 (1981)""East Jerusalem: UNSC Res. 478""Arabs will ask U.N. to seek razing of Israeli wall""Olmert: Willing to trade land for peace""Syria ready to discuss land for peace""Egypt: Israel must accept the land-for-peace formula""UNRWA in Figures: Figures as of 30 June 2009""Questions and Answers""Refworld | West Bank Barrier Route Projections, July 2008""Under the Guise of Security: Routing the Separation Barrier to Enable Israeli Settlement Expansion in the West Bank""Situation Report on the Humanitarian Situation in the Gaza Strip""The occupied Palestinian territories: Dignity Denied""Israel/Palestine""Human Rights in Palestine and Other Occupied Arab Territories: Report of the United Nations Fact Finding Mission on the Gaza Conflict""Israel/Occupied Territories: Road to nowhere""The scope of Israeli control in the Gaza Strip""Agreed documents on movement and access from and to Gaza""Israel's Diplomatic Missions Abroad: Status of Relations""Why Doesn't the Muslim World Recognize Israel?""Initial Periodic Report of the State of Israel Concerning the Implementation of the Convention of the Rights of the Child (CRC)"הוראות הדין הישראלי"U.S. Relations With Israel Bureau of Near Eastern Affairs Fact Sheet March 10, 2014""Israel: Background and Relations with the United States Updated""U.S. Overseas Loans and Grants""U.S. Government Foreign Grants and Credits by Type and Country: 2000 to 2010""Foreign Aid""Israel: Background and U.S. Relations""India and Israel: Dawn of a New Era""From India with love""Nitin Gadkari to visit Israel tomorrow""India to hold wide-ranging strategic talks with US, Israel""Overview of India-Israel Bilateral Trade and Economic Relations""India and Israel Eye Iran""India to launch Israel-backed satellite""India replaces Korea as top Asian market for Israel""Germany and Israel"మూలం"Israel welcomes new Germany to a celebration of its 60th birthday""Congressional Research Service: Germany's Relations with Israel: Background and Implications for German Middle East Policy, Jan 19, 2007. (page CRS-2)""The bilateral relationship"India-Israel Commercial Relations"Turkey urges U.N. Security Council to condemn Israeli attack on aid flotilla""Qatar, Mauritania cut Israel ties""Israel Navy commandos: Gaza flotilla activists tried to lynch us""Israeli Officials Claim Aid Flotilla Had Ties to Al Qaeda, PM Gives Military 'Full Support'""Israel tries to limit diplomatic damage from raid""IDF: Five Gaza flotilla activists linked to Hamas, Al-Qaida""Israel woos Greece after rift with Turkey""Turkey, Greece discuss exploration off Cyprus""An Outline of Greek-Israeli Strategic Relations""PM Netanyahu welcomes Greek PM Papandreou""The Cyprus connection""Netanyahu embarks on historic visit to Cyprus""Netanyahu headed to Cyprus to boost cooperation on security, offshore drilling""Foreign minister expected to visit Azerbaijan""Good Relations between Azerbaijan and Israel: A Model for Other Muslim States in Eurasia?""Israel and Azerbaijan's Furtive Embrace""The Azerbaijan-Israel Relations: A Non-Diplomatic, But Strategic Partnership""Iran and Israel in Africa: A search for allies in a hostile world""Bolivia rompe relaciones diplomáticas con Israel y anuncia demanda por genocidio en Gaza""EU to Revise Relations with Turbulent Neighbourhood""Israel ranks low in international giving""The Downsides of Israel's Missions of Mercy Abroad""Israel seeks to aid Africa""When catastrophe strikes the IDF is there to help""Praise for Israeli mission in Haiti: 'Only ones operating'""International Aid to Haiti: Who's Giving"Israeli delegation leaves Haiti"Heart surgery for Haitian child""IDF team returns from Haiti""Israeli Aid Delegation leaves for Japan"'Promise fulfilled Israelìs Medical Team in Japan,'Israel and Africa: A Genealogy of Moral Geography,'Israeli aid effort helps Haitians — and Israel’s image,'Israel’s ‘superwoman’ takes flight to help othersWolfson cardiac surgeons save lives of more Gazan childrenEarthquake in Haiti - Latet Organization deploys for immediate relief to victims"SIPRI Military Expenditure Database""The State: Israel Defense Forces (IDF)""Israel Defense Forces""The Israel Defense Forces""Cool law, for wrong population""Sherut Leumi (National Service)""Israel""U.S. Aid To Israel""Israel to Get $30 Billion in Military Aid From U.S""'Arrow can fully protect against Iran'""How Israel Developed Such A Shockingly Effective Rocket Defense System""A Missile-Defense System That Actually Works?""Israel's Quest for Satellite Intelligence""Analysis: Eyes in the sky""Israel's Defense Budget: The Business Side of War""Transcript of the Director General's Interview with Al-Ahram News""Proliferation of Weapons of Mass Destruction: Assessing the Risks""Background Information""Glossary""Rankings & Results « Vision of Humanity"Israel becomes world's 4th largest arms exporter, defense officials sayIsrael reveals more than $7 billion in arms sales, but few namesNorthern and Western Asia – Martyn Bramwell – Google Books"Ambitious Israeli students look to top institutions abroad""List of OECD Member countries — Ratification of the Convention on the OECD""Economy Rankings"The Global Competitiveness Report 2011-2012"NASDAQ Appoints Asaf Homossany as New Director for Israel""'Israel's economy most durable in face of crises', Ynet 20 May 2010""Data Template on International Reserves and Foreign Currency Liquidity – Reporting Countries""Israeli exports: From $6M to $80B""New Economy: Silicon Wadi""Looking to the sun""Israel Pushes Solar Energy Technology""A Hotter Holy Land""Israel keen on IT tie-ups""Israel's technology industry: Punching above its weight""OECD Factbook 2010: Economic, Environmental and Social Statistics""Intel to expand Jerusalem R&D""Microsoft Israel R&D center: Leadership""Berkshire Announces Acquisition""Israel's International Investment Position (IIP), June 2012""Instead of 4 work days: 6 optional days to be considered half day-outs""Education""Higher Education in Israel""Ariel gets university status, despite opposition""About Technion""Israel""History of the Library""Technion-Israel Institute of Technology – World Top 500 Universities""The Hebrew University of Jerusalem – World Top 500 Universities""Weizmann Institute of Science – World Top 500 Universities""Israel""Prof. Ada Yonath awarded 2009 Nobel Prize in Chemistry""Iowa State, Ames Laboratory, Technion scientist wins Nobel Prize in Chemistry""Globalization of Science Rolls On""Kicking the global oil habit""Israel's scientific fall from grace: Study shows drastic decline in publications per capita""Giant solar plants in Negev could power Israel's future""At the Zenith of Solar Energy""Solar energy for the production of heat Summary and recommendations of the 4th assembly of the energy forum at SNI""Solar Water Heating: How California Can Reduce Its Dependence on Natural Gas""Solar, what else?!"మూలం"What You Israelis Have Done With Water Tech is Simply Amazing""Ashkelon, Israel""Israel, Palestinians, and Water Libel""Desalination plant could make Israel water exporter""Stem cell density highest in Israel""Academic Ranking of World Universities""Will Israel's Electric Cars Change the World?""Electric cars are all the rage in Israel""Israel to keep electric car recharging fees low""Baby you can drive my electric car""Electric Car Company Folds After Taking $850 Million From GE And Others""Futron Releases 2012 Space Competitiveness Index""Space launch systems – Shavit""Israel's domestic satellite industry saved""Israel launches new satellite to spy on Iran""Learning Hebrew Online – Colonel Ilan Ramon""Roads(1)(2), By Length and Area""2008 – 2.4 Million motor vehicles in Israel""Bus Services on Scheduled Routes""Israeli Railway Services""Transportation in Israel""Official airport statistics for Ben Gurion Airport""Tourist visits above pre-war level""2013 'record year' for tourism, government says""2013: Record year for incoming tourism""Interesting Facts About Israel""Israel Billionaire Tshuva Strikes Gas, Fueling Expansion in Energy, Hotels"Major reserve discovery confirmed in Golan Heights (UPI, Oct. 9, 2015)"Asian Studies: Israel as a 'Melting Pot'""Jewish Festivals and Days of Remembrance in Israel""Encounters: The Vernacular Paradox of Israeli Architecture""Israeli, Palestinian and Jordanian DJs create bridge for peace""The International Israeli Table"Round Table on Language and LinguisticsPerspectives on Language and Development: Essays in Honor of Ruth A. BermanLanguage Policy: Hidden Agendas and New Approaches"English programs at Israeli universities and colleges"The Ethiopian Community in Israel"Israel may admit 3,000 Ethiopia migrants if Jews""Israel's welcome for Ethiopian Jews wears thin""Study: Soviet immigrants outperform Israeli students""French radio station RFI makes aliyah""Holy Sepulchre" "Religion in Israel: A Consensus for Jewish Tradition""At the edge of the abyss""Population, by religion and population group""Israel's Christian population numbers 148,000 as of Christmas Eve""National Population Estimates""Israel's disputatious Avigdor Lieberman: Can the coalition hold together?""The Bahá'í World Centre: Focal Point for a Global Community""Teaching the Faith in Israel""Kababir and Central Carmel – Multiculturalism on the Carmel""Visit Haifa""Amos Oz is most translated Israeli author""Depositing Books to The Jewish National & University Library""Statistics for 2011""The Nobel Prize in Literature 1966""Palestinian 'national poet' dies""Israel""Israeli Folk Music""Israel Philharmonic Orchestra celebrates 70th anniversary""Israel""History""About the Red Sea Jazz Festival""'Ajami' nominated for Oscar"התיאטרון הלאומי הבימה"Press Freedom Index 2014""US watchdog: Israel is Mideast's only 'free' state""About the Museum""Shrine of the Book""About Yad Vashem""Museum Information""Mishkan LeOmanut, Ein Harod"Through the Ages in Palestinian Archaeology: An Introductory Handbook"The Israel Museum Permanent Exhibitions: Archaeology Wing – The Dawn of Civilization"Falafel Nation,American Israelis: Migration, Transnationalism, and Diasporic Identity,Food for Thought: Transnational Contested Identities and Food Practices of Russian-Speaking Jewish Migrants in Israel and Germany,pp. 231–233"Israel's Pork Problem""Time is right for Israel to return to its Asian roots""Israel Barred from Asian Games""Basketball Super League Profile""Maccabi Electra Tel Aviv – Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL""Pawn stars shine in new 'national sport'""Chess In Schools in Israel – A progress report""Ashdod schools to incorporate chess into curriculum""Israel is introducing chess to the school curriculum""Chess masters set to blitz Rishon Letzion""World Team Championship in Beer Sheva, Israel""Israel takes silver medal in Chess Olympiad""Israeli grand master Boris Gelfand wins Chess World Cup""Israel""Tel Aviv 1968""Education in Ancient Israel""Israel is the Second Most Educated Country in the World""How I made the leap from being Korean to being Jewish""Kimchi and Latkes: Growing Up Korean and Jewish""Israeli Americans""Bill Gates – Israel is a high tech superpower""What Are The Secrets Behind Israel's Growing Innovative Edge?""Global Education Digest 2011""Human Development Report 2009""Israeli Schools: Religious and Secular Problems""Knesset raises school dropout age to 18""Summary of the Principal Laws Related to Education""The Israeli Matriculation Certificate""המגזר הערבי נוצרי הכי מצליח במערכת החינוך)""Christians in Israel: Strong in education"Концепция Русского Израиля – десять программных тезисовעולים מחבר העמים מצליחים יותר בבגרויות"Pupils in Grade XII, matriculation examinees and entitled to a certificate""Top Ten Reasons to Invest in Israel""Israel: IT Workforce""Israeli Americans""Two Israeli universities named among world's best"e
మూలాల లోపాలున్న పేజీలుCS1 errors: missing periodicalCS1 errors: markupArticles needing more detailed referencesCS1 maint: extra text: authors listCS1: Julian–Gregorian uncertaintyCS1 errors: deprecated parametersCS1: long volume valueAll articles with dead external linksArticles with dead external links from October 2013Articles with dead external links from April 2014CS1 maint: multiple names: authors listCS1 maint: extra text: editors listArticles with dead external links from March 2015Articles with dead external links from January 2014CS1 maint: unrecognized languageCS1 uses Hebrew-language script (he)Articles with dead external links from June 2013Articles with dead external links from April 2015Articles incorporating a citation from the 1913 Catholic Encyclopedia with Wikisource referenceAll articles with unsourced statementsArticles with unsourced statements from December 2015ఆసియాఆసియా దేశాలుఇజ్రాయిల్
ఆంగ్లంహిబ్రూ భాషఅరబ్బీ భాషలెబనాన్సిరియాజోర్డాన్ఈజిప్టువెస్ట్ బ్యాంక్గాజా పట్టీలుయూదులుసమారిటన్లుఅరబ్బులుముస్లింలుక్రైస్తవులుడ్రూజ్లువెనిజులాబొలీవియా19471948194820141948లో1948లో1930లోలెబనాన్సిరియాజోర్డాన్ఈజిప్ట్EmmausCaesarea20152012201120051967లో198220001950లో1967లో19671993లో19672007పాకిస్తాన్బంగ్లాదేశ్లెబనాన్సిరియాసౌదీ అరేబియాఇరాన్ఇరాక్సుడాన్యేమన్ఇరాన్ఇరాన్తో1991టర్కీ1949గ్రీకు19952010లో2010లోఅజర్బైజాన్ఎథియోపియాజపాన్కు2011లోఓమన్సౌదీ అరేబియా1984లోఇరాక్201120072010లో2010లో20092012లో2012లో2007లో2011లో2016లో2013లో2000డెన్మార్క్ఆస్ట్రేలియా2013లో2012లో19882003లో20132009లో2015లో20012011లో1996లో19791987లో20032009లో1918లో2014లో2013లో1948లో1960లో20151930లో197420112005లో2008లో2010లో2009201219981953లోఉక్రెయిన్మొల్డోవాబెలారస్2003లో2012కెనడాఆస్ట్రేలియాయునైటెడ్ కింగ్డంఆఫ్ఘనిస్తాన్ఆర్మేనియాఅజెర్బైజాన్బహ్రయిన్బంగ్లాదేశ్భూటాన్బ్రూనైకంబోడియాచైనాతూర్పు తైమూర్సైప్రస్జార్జియాభారత దేశముఇండొనేషియాఇరాన్ఇరాక్ఇస్రాయెల్జపాన్జోర్డాన్కజకస్తాన్దక్షిణ కొరియాఉత్తర కొరియాకువైట్కిర్గిజిస్తాన్లావోస్లెబనాన్మలేషియామాల్దీవులుమంగోలియామయన్మార్నేపాల్ఒమన్పాకిస్తాన్ఫిలిప్పీన్స్కతర్రష్యాసౌదీఅరేబియాసింగపూర్శ్రీలంకసిరియాతజికిస్తాన్తైవాన్థాయిలాండ్టర్కీటుర్క్మెనిస్తాన్యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ఉజ్బెకిస్తాన్వియత్నాంయెమెన్అరబ్బు దేశాలు
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eఈ నోటీసును తొలగించుu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="te" dir="ltr"u003Eu003Cp style="font-size:24px;font-style:italic;color:#900;text-align:center;font-weight:bold; background-color:#ffc;padding:6px;margin:20px 0;"u003Eవికీపీడియాలో మీరు కూడా రాయొచ్చు! రాయండి!!u003C/pu003Enu003Cp style="font-size:20px;color:#009000; text-align:center;background:#afc;padding:4px;"u003Eతెలుగులో టైపుచెయ్యడం తెలీదా? u003Ca href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%9F%E0%B1%88%E0%B0%AA%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%81_%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం"u003Eటైపింగు సహాయంu003C/au003E చూడండి.u003C/pu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ఇజ్రాయిల్
Jump to navigation
Jump to search
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
జాతీయగీతం హతిక్వా ఆశ | ||||||
రాజధాని | జెరూసలేం 31°47′N 35°13′E / 31.783°N 35.217°E / 31.783; 35.217 | |||||
Largest city | రాజధాని | |||||
అధికార భాషలు | హీబ్రూ, అరబిక్ | |||||
ప్రభుత్వం | పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యం[1] | |||||
- | అధ్యక్షుడు | en:షిమోన్ పెరెజ్ | ||||
- | ప్రధానమంత్రి | ఏహూద్ ఓల్మర్త్ | ||||
- | ఆపద్ధర్మ ప్రధానమంత్రి | త్జీపీ లివ్నీ | ||||
స్వాతంత్ర్యము | నానాజాతి సమితి అదేశం ప్రకారం బ్రిటన్ పాలనలో ఉన్న పరిస్థితి నుంచి | |||||
- | డిక్లరేషన్ | 14 మే 1948 (05 Iyar 5708) | ||||
విస్తీర్ణం | ||||||
- | మొత్తం 1 | 20,770 / 22,072 కి.మీ² (151వది) 8,019 / 8,522 చ.మై | ||||
- | జలాలు (%) | ~2% | ||||
జనాభా | ||||||
- | 2013 అంచనా | 8,134,1002 (96వది) | ||||
- | 1995 జన గణన | 5,548,523 | ||||
- | జన సాంద్రత | 324 /కి.మీ² (34వది) 839 /చ.మై | ||||
జీడీపీ (PPP) | 2006 అంచనా | |||||
- | మొత్తం | $170.3 బిలియన్లు[2] (53వది) | ||||
- | తలసరి | $26,800[3] (37వది) | ||||
Gini? (2005) | 38.6[1] | |||||
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2006) | 0.927 (high) (23వది) | |||||
కరెన్సీ | కొత్త ఇజ్రాయెలీ షెకెల్ (₪) ( NIS ) | |||||
కాలాంశం | ఇజ్రాయెలీ ప్రామాణిక సమయం (UTC+2) | |||||
- | వేసవి (DST) | (UTC+3) | ||||
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ | .il | |||||
కాలింగ్ కోడ్ | +972 | |||||
1 | Excluding / Including the గోలాన్ హైట్స్ and తూర్పు జెరూసలేం; see below. | |||||
2 | Includes Israeli population in the వెస్ట్ బ్యాంక్. |
ఇస్రాయీల్ (ఆంగ్లం : Israel ( (హిబ్రూ భాష :יִשְרָאֵל, యిస్రా-యెల్), (అరబ్బీ భాష : إسرائيل), అధికారికనామం ఇస్రాయీల్ రాజ్యం, హిబ్రూ భాష :מְדִינַת יִשְרָאֵל, (మదీనత్ ఇస్రాయీల్), అరబ్బీ భాష: دَوْلَةْ إِسْرَائِيل (దౌలత్ ఇస్రాయీల్). ఈ దేశం నైఋతి-ఆసియా లేదా పశ్చిమ-ఆసియాలో గలదు. .[4] దీని సరిహద్దులలో ఉత్తరాన లెబనాన్, ఈశాన్యంలో సిరియా, తూర్పున జోర్డాన్, నైఋతి దిశన ఈజిప్టు దేశాలు ఉన్నాయి.[4]వెస్ట్ బ్యాంక్ మరియు గాజా పట్టీలు కూడా ప్రక్కనే ఉన్నాయి.[5] టెల్ అవివ్ ఇజ్రాయిల్ ఫైనాంస్ మరియు టెక్నాలజీ కేంద్రంగా ఉంది.[6] జెరుసలేం ఇజ్రాయిల్ స్వయంనిర్ణిత రాజధానిగా ఉంది. దీనిని ఐక్యరాజ్యసమితి అంగీకరించలేదు.[7])
అంతేకాక జెరుసలేం నగరం ఇజ్రాయీల్ దేశంలో అత్యంత జనసాంధ్రత కలిగిన నగరంగా స్వయంప్రతిపత్తి కలిగి ఉంది. జెరుసలేం మీద ఇజ్రాయేల్ స్వాధీకారత అంతర్జాతీయంగా వివాదాస్పదంగా ఉంది. [note 1][8]
దీని జనాభా దాదాపు 72.8 లక్షలు,[9] మెజారిటీలు యూదులు. యూదులకు ప్రపంచంలో ఒకే ప్రదేశం మరియు దేశం గలదు, అది ఇస్రాయీల్.[10] మైనారిటీ మతస్తులు సమారిటన్లు, అరబ్బులు, ఉదా: ముస్లింలు, క్రైస్తవులు, మరియు డ్రూజ్లు.గాజాపై చేస్తున్న కాల్పులను విరమించుకోవాలని ప్రపంచమంతా ఒత్తిడి తెస్తున్నా ఇజ్రాయెల్ తన ధోరణి మార్చుకోనందున ఇజ్రాయెల్ తో వెనిజులా, బొలీవియా దేశాలు సంబంధాలను రద్దు చేసుకున్నాయి. కాల్పుల విరమణ పాటించాలని ఐక్యరాజ్యసమితి ఇచ్చిన పిలుపును కూడా కాలదన్ని ఇజ్రాయెల్ ప్రవర్తిస్తున్న తీరు పాలస్తీనా ప్రజల పాలిట శాపమని ఆ దేశాలు అభిప్రాయపడ్డాయి.
1947 నవంబరు 29న యునైటెడ్ నేషంస్ జనరల్ అసెంబ్లీ యునైటెడ్ నేషంస్ పార్టీషన్ ప్లాన్ స్వీకరించి అమలుచేయాలని ఇజ్రాయీలుకు సిఫారసు చేసింది. యునైటెడ్ నేషంస్ ప్లాన్
అరబ్ మరియు ఇజ్రాయిల్ సరిహద్దులను సవరిస్తూ జెరుసలేం మరియు పరిసరాలను ఐక్యారాజ్యసమితి పాలనలో ఉండాలని సూచించింది.[11][12] బ్రిటిష్ మాండేట్ ఫర్ పాలస్తీనా 1948 మే 14 అర్ధరాత్రిలో నిర్ణయించబడింది. వరల్డ్ జియోనిస్ట్ ఎగ్జిక్యూటివ్ హెడ్ మరియు పాలస్తీనా ఇజ్రాయిల్ జూవిష్ ఏజెంసీ అధ్యక్షుడు ఇజ్రాయీల్ స్వతంత్రం ప్రకటించిన రోజు జూవిష్ రాజ్యస్థాపన సంభవించింది.[13][14][15] The borders of the new state were not specified in the declaration.[12][16] తరువాత పొరుగున ఉన్న అరేబియన్లు దాడి చేసి ఇజ్రాయీల్ సైనికులతో పోరాడరు (1948 అరబ్- ఇజ్రాయిల్ యుద్ధం ).[17][18] తరువాత ఇజ్రాయిల్ పొరుగున ఉన్న అరబ్ దేశాలతో యుద్ధాలు కొనసాగిస్తూ ఉంది (ఇజ్రాయిల్ యుద్ధాలు).
[19] ఫలితంగా ఇజ్రాయిల్ ది వెస్ట్ బ్యాంక్, సినై పెనింసులా (1956-57-82), దక్షిణ లెబనాన్ కొంతభాగం (1982-2000), గజా పట్టీ మరియు గోలన్ హైట్స్ భూభాగాలను ఆక్రమిచింది.[20][21][22][23] ఇజ్రాయిల్ పాలస్తీనా కలహాలు పరిష్కరించడానికి చేసిన శాంతి ప్రయత్నాలు ఇరుదేశాల మద్య శాంతిని స్థాపించలేకపొయ్యాయి. అయినప్పటికీ ఇజ్రాయిల్- ఈజిప్ట్ మరియు ఇజ్రాయిల్- జోర్డాన్ శాంతి ప్రయత్నాలు ఫలించి విజయవంతంగా సంతకాలు జరిగాయి. గజా, వెస్ట్ బ్యాంక్ మరియు ఈస్ట్ జెరుసలేం ఆక్రమణలు ఆధునిక కాలంలో దీర్ఘకాల సైనికచర్యగా నమోదుచేయబడ్డాయి.
[note 2][25]
ఇజ్రాయిల్ సెంట్రల్ బ్యూరో చేత సేకరించబడిన ఇజ్రాయిల్ గణాంకాలు అనుసరించి 2014 ఇజ్రాయేల్ జనసంఖ్య 8,146,300. ఇజ్రాయిల్ ప్రజలలో 6,212,000 (74.9%) మంది యూదులు.
ప్రపంచంలో యూదుల సంఖ్య ఆధిక్యత వహిస్తున్న ఏకైక దేశం ఇజ్రాయిల్ మాత్రమే. దేశంలో జనసంఖ్యాపరంగా 1,718,400 సంఖ్యతో అరేబియన్లు రెండవ స్థానంలో ఉన్నారు (డ్రూజ్ మరియు తూర్పు జ్రుసలేం ప్రాంతాలు) .[26][27] ఇజ్రాయిల్ అరేబియన్లలో అత్యధికులు ముస్లిములు. వీరిలో గుర్తించతగినంతగా నెగెవ్ బెదోయిన్లు ఉన్నారు. మిగిలినవారిలో ఇజ్రేల్ క్రైస్తవులు, ఇజ్రేయిల్ డ్రుజ్ ప్రజలు ఉన్నారు. ఇతర అల్పసంఖ్యాకులలో మెరోనిటీలు, సమరిటియన్లు, డోం ప్రజలు మరియు రోమన్ ఉద్యోగులు, ఆఫ్రికన్ హెబ్ర్యూ ఇజ్రేలీలు, ఇతర సబ్ - సహరన్ ఆఫ్రికన్లు ఉన్నారు.[28] అమెరికన్లు, సికాసియన్లు, వియత్నామీ నావికులు మరియు ఇతరులు ఉన్నారు. ఇజ్రాయిల్లో కూడా గణనీయంగా ఇజ్రాయిలేతర విదేశీ ఉద్యోగులు మరియు ఆసియా, ఆఫ్రికా శరణార్ధులూ ఉన్నారు.[29]
బేసిక్ లా ఆధారంగా ఇజ్రాయిల్ తనకుతాను ప్రజాతంత్ర యూదుదేశంగా ప్రపంచానికి తెలియజేస్తుంది.[30] ఇజ్రాయేల్ ప్రజాప్రతినిధులు ప్రాతినిథ్యం వహిస్తున్న ఒక ప్రజాతంత్రదేశం.[31][32][33] ఇజ్రాయిల్ ప్రధానమంత్రి ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహిస్తాడు. ఇజ్రాయిల్ అభివృద్ధి చెందిన దేశం. ఇజ్రాయిల్ ఎకనమిక్ కో- ఆపరేషన్ మరియు డెవెలెప్మెంట్ సభ్యత్వం కలిగిన దేశాలలో ఒక టి.[34] జి.డి.పి పరంగా ఇజ్రాయిల్ అంతర్జాతీయంగా 37వ స్థానంలో ఉంది. విద్యాపరంగా ఇజ్రాయిల్ అధికసంఖ్యలో పట్టభద్రలు కలిగిన దేశంగా గుర్తించబడుతుంది.[35][36]
మానవాభివృద్ధి మరియు నాణ్యమైన జీవనశైలి [37][38][39]
మరియు అత్యధిక ఆయుఃప్రమాణం కలిగిన దేశాలలో ఇజ్రాయిల్ ఒకటి.
[40]
విషయ సూచిక
1 పేరు వెనుక చరిత్ర
2 చరిత్ర
2.1 పూర్వీకత
2.2 సంప్రదాయ కాలం
2.3 ఆరంభకాల ఇస్లాం పాలన, క్రుసేడర్లు మరియు మమ్లక్స్
2.4 Ottoman Empire
2.5 జియోనిజం
2.6 స్వతంత్రం
2.6.1 యు.ఎన్. విభజన నిర్ణయం
2.6.2 స్వతంత్ర ప్రకటన మరియు 1948 యుద్ధం
2.7 సూయజ్ సంక్షోభం
2.8 1960s
2.9 1967 ఆరు రోజుల యుద్ధం మరియు 1973 యోం కిప్పూర్ యుద్ధం
2.10 అదనపు యుద్ధాలు మరియు శాంతి ఒప్పందాలు
3 భౌగోళికం
4 భౌగోళికం
5 గణాంకాలు
6 రాజకీయాలు
6.1 చట్టం
6.2 మతం
7 నిర్వహణా విభాగాలు
8 ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమిత భూభాగాలు
9 విదేశీ సంబంధాలు
10 మానవహక్కులు
11 సైన్యం
12 ఆర్ధికం
13 శాస్త్రీయం మరియు సాంకేతికం
14 రవాణా
15 పర్యాటకం
16 విద్యుత్తు
17 సస్కృతి
17.1 భాష
17.2 మతం
17.3 సాహిత్యం
17.4 సంగీతం మరియు నృత్యం
17.5 సినిమా మరియు రంగస్థలం
17.6 మాధ్యమం
17.7 మ్యూజియం
17.8 ఆహారసంస్కృతి
17.9 క్రీడలు
17.10 క్రవ్ మగా
17.11 ఒలింపిక్
18 విద్య
19 మూలాలు
పేరు వెనుక చరిత్ర
1948లో స్వతంత్రం లభించిన తరుణంలో దేశం ఇజ్రాయిల్ పేరును స్వీకరించింది. ఇతరులు ప్రతిపాదించిన మతప్రాధాన్యత కలిగిన మరియు చరిత్రప్రాధాన్యత కలిగిన పేర్లు ఎర్తెజ్ ఇజ్రాయిల్ (ఇజ్రాయిల్ భూమి), జియాన్ మరియు జ్యుడియా నిరాకరొంచబడ్డాయి.[41][42] లాండ్ ఆఫ్ ఇజ్రాయిల్ మరియు చిల్డ్రంస్ ఆఫ్ ఇజ్రాయిల్ చారిత్రకంగా ఉపయోగించబడుతుండగా బైబిల్ మరియు యూదులు అందరూ " కింగ్డం ఆఫ్ ఇజ్రాయిల్ " అనే పేరును ఉపయోగిస్తుంటారు.[43] ది ఇజ్రాయిల్ [44][45][46][47][48]
జాకబ్ 12 మంది కుమారులు ఇజ్రాయిల్ పూర్వీకులుగా " 12 ఇజ్రాయిల్ తెగలు " లేక " చిల్డ్రెంస్ ఆఫ్ ఇజ్రాయిల్ "గా గుర్తించబడుతున్నారు. జాకబ్ మరియు ఆయన కుమారులు కెన్నన్లో నివసించారు. అయినప్పటికీ కరువు కారణంగా ఈజిప్ట్కు వలస పోవలసిన నిర్బంధం ఏర్పడింది. ఈజిప్ట్లో 430 సంవత్సరాలు గడిచాయి.
[49] జాకెబ్ సంతతికి చెందిన మోసెస్ [50] నాయకత్వంలో ఇజ్రాయిల్ ప్రజలు ఎక్సోడస్ కాలంలో కెనాన్కు తిరిగి వెళ్ళారు.[51] అబ్రహం మతాలోని జ్యూడిజం, క్రైస్తవం, ఇస్లాం మరియు బహై మతద్థులకు ఈ ప్రాంతం పవిత్రభూమిగా గుర్తించబడింది. 1920 నుండి 1948లో ఇజ్రాయిల్ దేశం గురించిన ప్రకటన వెలువడే వరకు బ్రిటిష్ మేండేటరీ ఆధ్వర్యంలో ఈ మొత్తం ప్రాంతం " పాలస్తీనా మేండేటరీ "గా గుర్తించబడింది.
[52]
శతాబ్ధాల కాలంగా ఈ ప్రాంతం జ్యుడియా, సమరియా, సదరన్ జుడీషియా, సిరియా పాలస్తీనియా, కింగ్డం ఆఫ్ జెరుసలేం, జ్యుడియా భూభాగం, కొయిలే- సిరియా, రెత్జ్జెనుయా మరియు కెనన్ మొదలైన పేర్లతో పిలువబడింది.
చరిత్ర
పూర్వీకత
ఇజ్రాయిల్ యూదులకు బైబిల్ కాలం నుండి చాలా పవిత్రప్రాంతం. టోరా ఆధారంగా ఇది దేవుడు ముగ్గురు యూదు పూర్వీకులకు (పేట్రియార్చ్స్) వాగ్ధానంగా ఇచ్చిన భూమి అని యూదులు విశ్వసిస్తున్నారు.
[53][54] గ్రంథాల ఆధారంగా పూర్వీకులు ఆరంభంలో మరొక ప్రాంతంలో ఉండేవారని భావిస్తున్నారు.
[55] క్రీ.పూ 11 వ శతాబ్దంలో ఇజ్రాయిల్ సామ్రాజ్యం స్థాపించబడింది అని భావిస్తున్నారు. వివిధ బైబిల్స్ ఆధారంగా ఇజ్రాయిల్ రాజ్యాలు తరువాత 400 సంవత్సరాల కాలం స్థిరంగా నిలిచి ఉన్నాయని భావిస్తున్నారు.[56][57][58][59] క్రీ.పూ 1209 లో ఈజిప్షియన్ ఫరోయాహ్ మర్నెప్తాహ్ కొరకు స్థాపించబడింది.[60]
మద్యపర్వత ప్రాంతం (సెంట్రల్ హైలాండ్) లో ఇజ్రాయిల్ సాంస్కృతిక మరియు రాజకీయ ప్రాధాన్యత కలిగి ఉంది. చక్కగా స్థాపించబడిన ప్రాంతాన్ని ఈజిప్షియన్లు అనుకూల ప్రాంతంగా మార్చుకున్నారు.[61] ఇజ్రాయిల్ పూర్వీకులైన సెమిటీలు కానాన్ మరియు సీ పీపుల్ సంతతివారని భావిస్తున్నారు.
[62] ఇక్కడ ఇనుపయుగంలో నివసించిన ప్రజలను ఇజ్రాయిలీయులుగా భావించవచ్చని వీరికి కానానిటీలకు వ్యత్యాసం ఉందనీ మక్నూట్ భావన.[63] వీరి సంతతికి చెందిన వారు గ్రామీణ ప్రాంతంలో 300-400 వరకు ఉన్నారని భావిస్తున్నారు.
[64][65] వారు వ్యవసాయం మరియు పశువుల పెంపకం చేస్తూ స్వయంప్రతిపత్తి కలిగి ఉన్నారు.[66][67][68]
పురాతత్వ ఆధారాలు గ్రామీణ కేంద్రాలలో పరిమితమైన వనరులు జసంఖ్యతో నివసించారని తెలియజేస్తున్నాయి.[69] ఇజ్రాలీయులు కానాన్ పర్వతప్రాంతాలలో ప్రశాంత జీవితం సాగించారని ఆధునిక పరిశోధకులు భావిస్తున్నారు.[70]
క్రీ.పూ 930 లో సామ్రాజ్యంలోని దక్షిణప్రాంతం జుదాహ్ సామ్రాజ్యం మరియు ఉత్తర ప్రాంతం ఇజ్రాయిల్గా విభజించబడింది. క్రీ.పూ 8వ శతాబ్దం మద్యలో ఇజ్రాయిల్ మరియు నియో- అస్సిరియన్ సామ్రాజ్యాలమద్య ఘర్షణలు అధికం అయ్యాయి. మూడవ టిగ్లాత్ - పిలేసర్ నాయకత్వంలో ఇజ్రాయిల్ భూభాగం పలు చిన్న భూభాగాలుగా విభజించబడ్డాయి. తరువాత క్రీ.పూ 722లో ఇజ్రాయిల్ రాజధాని సమారియా విధ్వంసం చేయబడింది. క్రీ.పూ 724-722లో ఇజ్రాయిల్ తిరుగుబాటును అణిచివేసి అస్సిరియన్ రాజు రెండవ సర్గాన్ సమరియాను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.
సర్గాన్ కుమారుడు కుమారుడు జుడాహ్ ఆక్రమించాలని చేసిన ప్రయత్నం విఫలమైంది. అస్సిరియన్ రికార్డుల ఆధారంగా 46 ప్రాకారిత నగరాలు సమంచేసి జెరుసలేంను స్వాధీనపరచుకుని కప్పం ఏర్పాటు చేసుకున్న తరువాత విడిచి వెళ్ళాడు.[71]
క్రీ.పూ 586 లో బాబిలోన్కు చెందిన రాజా రెండవ నెబుచద్నేజర్ జూడిష్ - బాబిలోనియన్ యుద్ధం ద్వారా జుడాహ్ను స్వాధీనపరచుకున్నాడు. హెబ్ర్యూ బైబిల్ ఆధారంగా రెండవ నెబుచద్నేజర్ సొలోమాన్ ఆలయం ధ్వంసం చేసాడు. దీనిని బాబిలోనియన్ రికార్డులు కూడా నమోదు చేసాయి.[72][73] క్రీ.పూ 538లో పర్షియాకు చెందిన సైరస్ బాబిలోనియాను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. తరువాత సైరస్ రాజ్యాంగ ప్రకటన ద్వారా ప్రజల మతస్వంత్రాన్ని అణిచివేసాడు. హెబ్ర్యూ బైబిల్ ఆధారంగా 50,000 యూదులు జెరూబబెల్ నాయకత్వంలో జుడాహ్ చేరుకున్నాని తిరిగి ఆలయనిర్మాణం చేసారు. రెండవ బృదం 5,000 మందితో ఎజ్రా మరియు నెహెమియా నాయకత్వంలో క్రీ.పూ 456లో జుడాహ్ చేరుకున్నారు. యూదులకు చెందని వ్రాతల ఆధారంగా వారిని సైరస్ అడ్డగించడానికి ప్రయత్నించాడని భావిస్తున్నారు.
సంప్రదాయ కాలం
విజయవంతమైన అచమెనిద్ సామ్రాజ్యపాలనలో ఈ భూభాగం సిరియా - కొలె భూభాగాలుగా విభజించబడింది. తరువాత ఇది యూదుల ఆధిక్యత కలిగిన నగరప్రాంతంగా అభివృద్ధి చేయబడింది. తరువాత గ్రీకులు ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిక్యత వహించారు. క్రమంగా ఈ ప్రాంతం ప్టోలెమయిక్ - సెల్యూసిడ్ సామ్రాజ్యాలలో భాగం అయింది. గ్రీకులు- యూదులమద్య ఘర్షణలు తలెత్తాయి. ఘర్షణలు క్రీ.పూ 167లో మక్కాబీన్ తిరుగుబాటుకు దారితీసాయి. ఫలితంగా ఈ ప్రాంతంలో స్వతంత్రం స్థాపించబడింది. అది తరువాత ఆధునిక ఇజ్రాయిల్గా విస్తరించింది. క్రమంగా సెల్యూసిడ్లు ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిక్యత కోల్పోయారు.
క్రీ.పూ 63లో ఈ ప్రాంతం మీద రోమన్లు దాడిచేసి ముందుగా సిరియాను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. తరువాత హస్మోనియన్ అంతర్యుద్ధం సంభవించింది. జుడియాలో సంభవించిన
ప్రొ రోమ- ప్రొ పార్థియన్ ఘర్షణలు హెరాడ్ సామ్రాజ్యస్థాపనకు దారితీసాయి. సమైక్య హెరాడ్ సామ్రాజ్యంలో జుడీన్ రాజ్యం రోం సామంతరాజ్యంగా మారింది.
హెరాడ్ సామ్రాజ్యం పతనం జుడియా గ్రీకో- రోమన్కు వ్యతిరేకంగా ఉద్రేకపూరితమైన యూదకేంద్రంగా మారింది. యూద- రోమన్ యుద్ధాలు తీవ్రమైన విధ్వంసం, బహిష్కరణ మరియు మూకుమ్మడి హత్యలతో ముగింపుకు వచ్చాయి. క్రీ.పూ 132 లో రోమన్కు వ్యతిరేకంగా సాగించిన బార్ కొఖబా తిరుగుబాటు విఫలం తరువాత ఈ ప్రాంతంలో యూదుల సంఖ్య తగ్గుముఖంపట్టింది.
[75]
అయినప్పటికీ ఈ ప్రాంతంలో మిగిలిన యూదులు గలిలీని మతకేంద్రంగా మార్చుకున్నారు.[76][77]
మిష్నాహ్ మరియు జెరుసలేంలో కొంత భాగం, మద్య యూద రచనలు క్రీ.శ 2-4 శతాబ్ధాలలో టిబెరియా మరియు జెరుసలేంలలో రూపొందించబడ్డాయి.
[78] ఈ భుభాగంలోని సముద్రతీరంలో గ్రీకో- రోమన్లు మరియు పర్వతప్రాంతాలలో సమరిటన్లు అధికంగా నివసించారు. బైజాంటిన్ పాలనా కాలంలో రోమన్ పగానిజం మీద క్రమంగా క్రైస్తవం ఆధిక్యత వహించింది. 5-6 శతాబ్ధాలలో సమరిటన్ తిరుగుబాటు తలెత్తింది. బైజాంటిన్ క్రైస్తవులు మరియు సమరిటన్ సంఘాల సంఘర్షణల కారణంగా ఈ ప్రాంతం విధ్వంసానికి గురైంది. ఫలితంగా ఈ ప్రాంతంలో జనసాంధ్రత క్షీణించింది. బైజాంటిన్ - సస్సానియన్ యుద్ధం (602-628) లో పర్షియన్లు విజయం సాధించిన తరువాత కొంతకాలం జూయిష్ కామంవెల్త్ (క్రీ.శ 614) తరువాత 628 లో బైజాంటిన్ సామ్రాజ్యం ఈ ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది.
ఆరంభకాల ఇస్లాం పాలన, క్రుసేడర్లు మరియు మమ్లక్స్
క్రీ.శ 635-641 లో జెరుసలేంతో కూడిన ప్రాంతం సమీపకాలంలో ముస్లిం మతాన్ని స్వీకరించిన అరబ్బుల వశం అయింది. తరువాత 1300 సంవత్సరాల కాలం ఈ ప్రాంతం వైవిధ్యమైన సంరాజ్యల పాలనలో ముస్లిముల ఆధీనంలో ఉంది.[80] తరువాత 6శతాబ్ధాల కాలం ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిపత్యం ఉమయదులు,
[80] అబ్బాసిదులుమద్య,[80] ఫతిమిదులు, క్రుసేడర్లు మరియు అయ్యుబిదుల మద్య మారుతూ వచ్చింది.
[80] తరువాత 1260లో ఈ ప్రాంతాన్ని మమ్లక్ సుల్తానేట్ వశపరచుకుంది.[81]
1099 లో ఈ ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న యూదులు ఫతిమిద్ సైన్యాలు మరియు ముస్లిం ప్రజలు పరస్పరం పోరాటం కొనసాగింది. పోరాటంలో క్రుసేడర్లు విజయం సాధించారు. ఈ సంఘటనలో 60,000 మంది వధించబడ్డారు. 6,000 మంది యూదులు సినగోగ్యూలో ఆశ్రయం పొందారు.[82] పోరాటం ఫలితంగా యూదరాజ్యం పతనం అయిన 1,000 సంవత్సరాల తరువాత తిరిగి దేశమంతటా యూదసమూహాలు విస్తరించాయి. వీరిలో 50 సమూహాలు కొంతమంది జెరుసలేం, టిబరియాస్, రమ్లేహ్, అష్కెలాన్, సియాసరియా మరియు గాజా నగరాలలో కేంద్రీకృతమయ్యారు.
[83][84][85][86] 1165 లో మైమొనిడీలు జెరుసలేం సందర్శించి గ్రేట్ హోలీ హౌస్లోని మౌంటు ఆలయంలో ప్రార్థనలు నిర్వహించారు.
[87] 1141 లో స్పానిష్- జ్యూవిష్ కవి యెహూదా హలెవి ఇజ్రాయిల్కు వలసపోదామని పిలుపు ఇచ్చాడు. 1187 లో అయ్యూబిద్ సంరాజ్య స్థాపకుడు సుల్తాన్ సలాదిన్ క్రుసేడర్లను (హతిన్ యుద్ధం) ఓడించి జెరుసలేం మరియు పాలస్తీనాలను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. తరువాత సలాదిన్ యూదులను జెరుసలేంకు వచ్చి స్థిరపడమని ప్రకటన జారీచేసాడు.
[88][89][90]
1211లో యూదసమూహలను ఫ్రాన్స్ మరియు ఇంగ్లండు నుండి వచ్చిన 300 మంది రబ్బీల నాయకత్వంలో బలం పుంజుకున్నాయి.[91] వారిలో రబ్బీ సాలమన్ బెన్ అబ్రహాం ఉన్నాడు.[92][93] 1260 లో ఈజిప్టుకు చెందిన మమ్లక్ సుల్తానేట్ ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిపత్యం సధించింది. తరువాత ఈ ప్రాంతం మమ్లక్ అధికారకేంద్రాలైన కైరో మరియు డమాస్కస్లలో విలీనం చేయబడింది. అలాగే రెండునగరాలను కలిపే పోస్టల్ రోడ్డు వెంట కొంత అభివృద్ధి జరిగింది. 1266 లో మమ్లక్ సుల్తాన్ బేబార్స్ " పేట్రియార్చ్ గుహలను " ఇస్లామిక్ శాక్చ్యురీగా మార్చి క్రైస్తవులకు మరియు యూదులకు అందులో ప్రవేశం నిషేధించాడు.
1967లో ఇజ్రాయిల్ ఈ ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకునే వరకు నిషేధం కొనసాగింది.[94][95] 1470 లో ఇసాక్ బి.మేయర్ లతీఫ్ అంకోనా నుండి ఇక్కడికి వచ్చి జెరుసలేంలో 150 యూదకుటుంబాలు ఉన్నాయని గణించాడు.[96]
15వ శతాబ్దంలో జోసెఫ్ సరగొస్ ఇక్కడకు వచ్చిన తరువాత సఫెద్ పరిసరాలలో యూదులు అధికసంఖ్యలో ఇక్కడ కేంద్రీకృతం అయ్యారు. స్పెయిన్ నుండి యూదులు ఇక్కడకు వలస వచ్చిన తరువాత 16వ శతాబ్దం ఆరంభకాలానికి ఈ ప్రాంతంలో యూదుల సంఖ్య 10,000 కు చేరుకుంది.[97]
Ottoman Empire
1516లో ఓట్టోమన్ సామ్రాజ్యం ఈ ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది. మొదటి ప్రపంచయుద్ధం ముగిసే వరకు ఇది ఓట్టోమన్ సామ్రాజ్యం ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిపత్యం కొనసాగించింది.బ్రిటన్ ఓట్టోమన్ సామ్రాజ్యాన్ని జయించి ఓట్టోమన్ సిరియాలో సైనికఆధిపత్యాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. 1920లో ఈ ప్రాంతం బ్రిటిష్ మరియు ఫ్రాన్స్ మద్య విభజించబడింది.
[81][98][99]
జియోనిజం
వలస సమయంలో యూదులు అధికంగా జియాన్ మరియు ఇజ్రాయిల్కు రావడానికి ఆసక్తి చూపారు.[100][101][101][102]
1492లో యూదులు స్పెయిన్ నుండి బహిష్కరించబడిన తరువాత కొన్ని యూదకుటుంబాలు పాలస్తీనాలో స్థిరపడ్డాయి.[103] 16వ శతాబ్దంలో జూయిష్ కమ్యూనిటీలు జెరుసలేం, టిబరియా, హెబ్రాన్ మరియు సఫెద్ (1692లో) నగరాలకు వెళ్ళాడానికి ఉత్సుకుత చూపారు. రబ్బీ యెహూదా హచసిద్ నాయకత్వంలో 1,500 మంది యూదులు జెరుసలేం చేరుకున్నారు.
[104] 18వ శతాబ్దం ద్వితీయార్ధంలో పెరుషిం పాలస్తీనాలో స్థిరపడ్డాడు.
[105][106][107] ఆధునికంగా ఓట్టోమన్ పాలనలో ఉన్న పాలస్తీనాకు యూదుల వలస " ఫస్ట్ అలియా"గా వర్ణించబడింది. ఇది 1881 లో మొదలైంది.
[108] జియోనిస్ట్ ఉద్యమం చేతనంగా ఉన్నసమయంలో ఆస్ట్రో- హంగేరియన్ జర్నలిస్ట్ థియోడర్ హెర్జిల్ జియోనిజానికి నిధులు సమకూర్చాడు.[109][110] 1896లో హెర్జిల్ " డెర్ జుడెంస్టాట్ " (యూదుల రాజ్యం) ప్రచురించాడు. ఇందులో హెర్జిల్ భవిష్యత్ యూదసాంరాజ్యం గురించి ఊహించి వర్ణించాడు.
తరువాత సంవత్సరం ఆయన ప్రపంచ జియోనిస్ట్ కాంగ్రెస్కు అధ్యక్షత వహించాడు.[111]
రెండవ అలియా (1904-14) కిషినేవ్ పొగ్రొం తరువాత ఆరంభం అయింది. తరువాత 40,000 మంది యూదులు పాలస్తీనాలో స్థిరపడ్డారు. అయినప్పటికీ వారిలో సగం మంది పాలస్తీనాను వదిలివెళ్ళారు.[108] మొదటి రెండవ వలసలలో ప్రధానంగా ఆర్థడాక్స్ యూదులు మాత్రం వలసపోయారు.
[112]
అయినప్పటికీ రెండవ అలియాహ్లో జియీనిజం శ్రామిక బృందాలు (వీరు కిబత్జ్ ఉద్యమం స్థాపించారు) కూడా ఉన్నారు.[113] మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో బ్రిటిష్ విదేశీ కార్యదర్శి ఆర్థర్ బాల్ఫర్ వాల్టర్ బరాన్ రోత్చిల్డ్కు " బాల్ఫర్ డిక్లరేషన్ పంపాడు 1917) " పంపాడు.
[114][115]
బ్రిటిష్ 1918లో పాలస్తీనాపై విజయం సాధించిన సమయంలో జియోనిస్ట్ వాలంటీర్లు సహకరించారు.[118]
బ్రిటిష్ మీద అరేబియన్ల వ్యతిరేకత మరియు యూదుల వలసలు " 1920 పాలస్తీనా తిరుగుబాటు " మరియు యూదసైన్యం (హగనాహ్) రూపొందడానికి దారితీసింది. (హగనాహ్ అంటే రక్షణ అని అర్ధం).[119][120][121][122] మూడవ అలియా (1919-23) మరియు నాలుగవ అలియా (1924-29) లలో 1,00,000 మంది యూదులు పాలస్తీనా చేరుకున్నారు.[108] చివరికి హిట్లర్ అధికారానికి చేరుకుని నాజీయిజం శక్తివంతమై 1930లో యూదులను హిసించడం ఆరంభం కావడం ఐదవ అలియా ఆరంభానికి దారితీసింది. దాదాపు 2,50,000 యూదులు పాలస్తీనా చేరుకున్నారు. ఫలితంగా పాలస్తీనాలో 1936-39 అరబ్ తిరుగుబాటు తీవ్రరూపం దాల్చింది. బ్రిటిష్ మేండేట్ సమయంలో హగనాహ్కు చెందిన జియోనిస్ట్ తీవ్రవాదులు మరియు ఇర్గున్ తీవ్రవాదులు 5,032 అరేబియన్లను వధించి 14,760 మందిని గాయపరిచారు.
[123][124] ఫలితంగా 10% మంది పాలస్తీనా పురుషులు వధించబడం, గాయపడడం లేక బహిస్కరణకు గురైయ్యారు.[125]
బ్రిటిష్ " వైట్ పేపర్ ఆఫ్ 1939 " ద్వారా యూదులు పాలస్తీనాకు వలసరావడం మీద కట్టుబాటు ప్రవేశపెట్టింది. .[108] రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసే సమయానికి పాలస్తీనా లోని యూదుల సంఖ్య 33% అధికం అయింది.[126][127][128][129][130] 1946 ఇర్గున్ బాంబింగ్ అటాక్ కారణంగా వివిధ దేశాలకు చెందిన 91 మంది మరణించగా 46 మంది గాయపడ్డారు.[131][131][131][132][132]
స్వతంత్రం
యు.ఎన్. విభజన నిర్ణయం
రెండవ ప్రపంచయుద్ధం తరువాత బ్రిటన్ తీవ్రంగా యూదుల వలసలను అదుపుచేస్తూ అరబ్బులతో యుద్ధాన్ని కొనసాగించింది. హగనాహ్ ఇర్గున్ మరియు లెహితో కలిసి బ్రిటిష్ పాలనను వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటు చేసింది.[133] అదేసమయం లక్షలాది యూద హోలోకాస్ట్ ప్రజలు మరియు ఆశ్రితులు విధ్వంసానికి గురైన ఐరోపా సమూహాలకు పునరుజ్జీవనం కావాలని కోరిక వెలిబుచ్చారు. యుషివ్ ఆశ్రితులను పాలస్తీనాకు తీసుకురావడానికి ప్రయత్నించాడు. అయినా వీరిలో అధికమైన వారు బ్రిటిష్ పాలకులచేత అడ్డగించబడి " అత్లిత్ డిటెంషన్ కేంపు మరియు సైప్రస్ ఇంటర్న్మెంటు కేంపులలో చేర్చబడ్డారు. హింసాత్మక చర్యలు చివరకు " 1946 కింగ్ డేవిడ్ హోటెల్ " మీద బాంబింగ్ సంఘటనకు దారితీసాయి. 20వ శతాబ్ధపు తీవ్రమైన తీవ్రవాద దాడిగా ఈ సంఘటన అభివర్ణించబడింది.[134] 1947లో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం " మేండేటరీ పాలస్తీనా " నుండి వెనుకకు మరలుతున్నట్లు తాము యూదులు మరియు పాలస్తీనా మద్య సఖ్యత ఏర్పరచడంలో అశక్తులైనామని ప్రకటించింది. 1947 మే 15న సరికొత్తగా రూపొందించబడిన ఆఇఖ్యరాజ్యసమితి జనరల్ అసెంబ్లీ పాలస్తీనా సమస్య పరిష్కారానికి ప్రత్యేక కమిటీని ఏర్పాటు చేసింది.[135] 1947 సెప్టెంబరు 3న యు.ఎన్ జనరల్ అసెంబ్లీలో కమిటీ నివేదికను ప్రవేశపెట్టింది.[136] కమిటీలో అత్యధికులు స్వతంత్ర అరబ్ మరియు స్వతంత్ర యూదుదేశం అలాగే జెరుసలేం అంతర్జాతీయ ట్రస్టీ ఆధ్వర్యంలో ఉండాలని ప్రతిపాదించారు.[137] 1947 నవంబరు 29న యునైటెడ్ నేషంస్ జనరల్ అసెంబ్లీ యునైటెడ్ నేషంస్ విభజన ప్రణాళికను స్వీకరించింది.
[138] యూదుల ఏజంసీ యూదుల ప్రతినిధిగా ఈ ప్రణాళికకు అంగీకారం తెలిపింది. అరబ్ లీగ్ మరియు పాలస్తీనా అరబ్ హైయ్యర్ కమిటీ ప్రణాళికను తిరస్కరించింది.[139][140]
స్వతంత్ర ప్రకటన మరియు 1948 యుద్ధం
A Butterfly improvised Armored car brings supply to an isolated Negev Kibutz. After the Egyptian invasion, those cars evacuated the children | Palestinian irregulars near a burnt armored Haganah supply truck, the road to Jerusalem, 1948 | A briefing of Palmach Negev brigade soldiers | David Ben-Gurion announcing the creation of the State of Israel on 14 May 1948, below a portrait of Theodor Herzl | Avraham Adan raising the Ink Flag on the bank of the Red Sea, marking the end of the 1948 Arab–Israeli War |
1947 డిసెంబరు 1న అరబ్ హైయ్యర్ కమిటీ మూడురోజుల స్ట్రైక్ ప్రకటించింది. తరువాత అరబ్ బృందాలు యూదులను లక్ష్యంగా చేసుకుని దాడులు సాగించారు.[141] 1947-48 మద్యకాలంలో పాలస్తీనా అంతర్యుద్ధం కొనసాగింది.[142][143] పాలస్తీనా అరబ్బులు ఆర్థికంగా పతనం అయ్యారు. 2,50,000 మంది పాలస్తీనా అరేబియన్లు దేశం విడిచి పారిపోవడం లేక బహిస్కరించబడడం సంభవించింది.[144]
1948 మే 14న బ్రిటిష్ మేండేటరీ గడువు ఇంకా ఒకరోజు ముందుగా యూదుల ఏజెంసీ నాయకుడు డేవిడ్- బెన్- గురియన్ ఎరెత్జ్- ఇజ్రాయిల్లో స్వతంత్ర యూదురాజ్యం ఏర్పాటు గురించి ప్రకటించాడు.[145][146] యూదురాజ్య సరిహద్దు నిర్ణయం కొరకు ఎరెత్జ్- ఇజ్రాయిల్ అన్న పదం ఉపయోగించబడింది.[147] కిబ్బుత్జిం (సంఘటిత వ్యవసాయం) కొత్తరాజ్యాల స్థాపనలో ప్రధానపాత్ర వహించింది.[116] తరువాత రోజు నాలుగు అరబ్ దేశాల సైన్యం (ఈజిప్ట్, సిరియా,ట్రాంస్జోర్డాన్) మరియు ఇరాక్) ప్రవేశంతో 1948 అరబ్ - ఇజ్రాయిల్ యుద్ధం సంభవించింది.[148][149]
యేమన్, మొరొకొ, సౌదీ అరేబియా మరియు సుడాన్ సైన్యాలు కూడా యుద్ధంలో పాల్గొన్నాయి.[150][151] యూదురాజ్యస్థాపనకు వ్యతిరేకంగా అరబ్ దేశాలు సమైక్యతగా పోరాడడమే ఇందుకు ప్రధాన కారణం. కొతమంది అరేబియన్ నాయకులు యూదులను సముద్రం వరకు తరిమివేయాలని అభిప్రాయం వెలిబుచ్చారు. యూదుడైన బెన్నీ మోరిస్ అభిప్రాయం అనుసరించి దాడిచేసిన అరేబియన్ల లక్ష్యం యూదులను వధించడమే భావించబడింది. అరబ్ లీగ్ దాడి ద్వారా లా అండ్ ఆర్డర్ పునరుద్ధరించబడుతుందని అదనపు రక్తపాతం నివారించబడుతుందని అభిప్రాయపడింది.
[152]
ఒక సంవత్సరం కొనసాగిన యుద్ధం తరువాత 1949లో కాల్పుల విరమణ (గ్రీన్ లైన్) ప్రకటించబడింది.
[153] ఐక్యరాజ్యసమితి అంచనా అనుసరించి 7,00,000 కంటే అధికమైన అరేబియన్లు యుద్ధకాలంలో పారిపోయారని భావించారు.
[154]
సూయజ్ సంక్షోభం
1949 మే 11 ఐక్యరాజ్యసమితి మెజారిటీ ఓట్లతో ఇజ్రాయిల్ అంగీకరించబడింది. 1949లో ఇజ్రాయిల్ మరియు జోర్డాన్లు శాంతి ఒప్పందంపట్ల ఆసక్తి చూపాయి. ఈజిప్ట్ పట్ల బ్రిటిష్ ఆసక్తికి అడ్డుకట్ట వేస్తుందన్న కారణంతో బ్రిటిష్ జోర్డాన్ శాంతి ప్రయత్నాలను అడ్డుకున్నది. ఇజ్రాయిల్ స్థాపన ఆరంభకాలంలో ప్రధానమంత్రి డేవిడ్ బెన్- గురియన్ నాయకత్వంలో జియోనిస్ట్ లేబర్ ఉద్యమం మొదలై ఇజ్రాయిల్ రాజకీయాలను ప్రభావితం చేసింది.[155] 1940 ఆరంభం మరియు 1950 ఇజ్రాయిల్ వలసలకు ఇజ్రాయిల్ ఇమ్మిగ్రేషన్ డిపార్ట్మెంటు మరియు ప్రభుత్వేతర సంస్థ అయిన మొస్సద్ లీలియా బెట్ సహకరించాయి.[156]). రెండు సంస్థలు వలసదారుల రవాణావసతుల ఏర్పాటుకు సహకరించాయి. తరువాత ప్రత్యేకంగా మిడిల్ ఈస్ట్ మరియు తూర్పు ఐరోపాలలో రహస్యకార్యకలాపాలను ఇవి ప్రోత్సహించాయి. యూదులజీవితాలు ఈ ప్రాంతాలలో ఆపత్కర పరిస్థితిలో ఉన్నాయని భావించడం మరియు అక్కడ నుండి వెలుపలికి అసాధ్యమని భావించడం ఇందుకు కారణం. మొస్సద్ లీలియా బెట్ 1953 వరకు వలసదారుల సహాయంలో భాగస్వామ్యం వహించాడు. 3 సంవత్సరాల కాలం కొనసాగిన వలసలు మరియు అరబ్ - ముస్లిం దేశాల నుండి వచ్చి చేరిన యూదుల కారణంగా ఇజ్రాయేల్ జనసంఖ్య 7,00,000 నుండి 14,00,000కు చేరుకుంది.వీరిలో అత్యధికులు స్వతదేశాలలో హింసకు గురైనవారే.ఫలితంగా 1948-1958 మద్య కాలంలో ఇజ్రాయిల్ జనసఖ్య 8,00,000 నుండి రెండు మిలియన్లకు చేరుకుంది.1948-1970 మద్య కాలంలో దాదాపు 11,50,000 మంది యూదులకు ఇజ్రాయిల్లో పునరావాసం కల్పించబడింది.ఇజ్రాయిల్కు యూదులు పలు వైవిధ్యమైన కారణాలు ఉన్నాయి. జియోనిస్ట్ భావాలను కొందరు విశ్వసించారు. కొత్తగా మరికొందరు ఆశ్రితులు నిరాధారంగా ఇజ్రాయిల్ వచ్చుచేరారు. వారికి తాత్కాలిక కేంపులలో నివాసం (మాబరాత్) ఏర్పాటుచేసారు. 1952 నాటికి 2,00,000 మంది ఈ గుడారాల నగరాలలో నివసించారు. ఈ సమయంలో ఆహారం, దుస్తులు మరియు ఫర్నీచర్ రేషన్ ద్వారా పంపిణీ చేయబడ్డాయి. పరిస్థితులను చక్కదిద్దడానికి బెన్- గురియన్ నాయకత్వంలో ఇజ్రాయిల్- పశ్చిమ జర్మనీల మద్య రిపేరేషన్ అగ్రిమెంటు జరిగింది. ఇందుకు యూదలు ఆగ్రహం వెలిబుచ్చారు.[157] 1950 లో ఈజిప్ట్ సూయజ్ కెనాల్ను ఇజ్రాయిల్ నావలు ప్రవేశించకుండా మూసివేసింది. ఉద్రిక్తతలు అధికమై ఇజ్రాయేల్ సరిహద్దులో కాల్పులవంటి సంఘర్షణలు సంభవించాయి. 1950 నాటికి ఇజ్రాయిల్ పౌరుల మీద పాలస్తీనా సైన్యం పలుమార్లు దాడిచేసారు. ప్రధానంగా ఈజిప్ట్ ఆక్రమిత గాజాపట్టీ ప్రాంతంలో కాల్పులు అధికంగా జరిగాయి.[158] 1956లో బ్రిటన్ మరియు ఫ్రాన్స్ సూయజ్ కాలువ మీద ఆధిపత్యం తిరిగి సాధించడం లక్ష్యంగా చేసుకున్నాయి. సూయజ్ కాలువ మూసివేత, ఇజ్రాయిల్ దక్షిణ ప్రాంతం మీద ఫెడయీన్ దాడులు మరియు అరబ్ బెదిరింపులు ఇజ్రాయీల్ ఈజిప్ట్ మీద దాడిచేయడానికి పురికొల్పింది.
[159][160] యుద్ధం ఫలితంగా ఇజ్రాయీల్ సరిహద్దులలో గణనీయమైన మార్పులు సంభవించాయి.
1960s
టాం సెగోవ్ అభిప్రాయం అనుసరించి ఆశ్రితులు వారు వచ్చిన ప్రదేశాల ఆధారంగా ఆదరించబడ్డారని భావిస్తున్నారు. మిడి ఈస్ట్ నుండి వచ్చిన యూదులు, దక్షిణాఫ్రికన్ యూదులు మరియు ఇజ్రాయిల్లో కేంపులలో దీర్ఘకాలంగా మిగిలి ఉన్న యూదుల కంటే యురేపియన్ సంతతికి చెందిన యూదులు పట్ల అధికంగా ఆదరాభిమానాలు చూపారు. ఇరు వర్గాల మద్య ఈ కారణంగా ఉద్రిక్తతలు అధికం అయ్యాయి. ప్రస్తుతరోజులలో కూడా వివక్ష కొనసాగుతూ ఉంది.[161]
1960 ఆరంభంలో అర్జెంటీనాలో ఇజ్రాయిల్ నాజీ యుద్ధఖైదీ అడాల్ఫ్ ఎచ్మన్ను నిర్బంధించి విచారణ కొరకు తీసుకున్నారు.[162] విచారణ హోలోకాస్ట్ మీద ప్రధానప్రభావం చూపింది.[163] ఇజ్రాయిల్ కోర్ట్ తీర్పుద్వారా ఎచ్మన్ ఉరితీతకు గురైయ్యాడు.[164]
1967 ఆరు రోజుల యుద్ధం మరియు 1973 యోం కిప్పూర్ యుద్ధం
1964 లో ఇజ్రాయిల్ జోర్డాన్ నదీజలాలను సముద్రతీర మైదానాలకు మళ్ళింపు ప్రణాళిక గురించి అరబ్ దేశాలు ఆందోళన చెందాయి.[165] తరువాత జోర్డాన్ నదీజలాల కొరకు ఇజ్రాయిల్ ఒకవైపు మరొక వైపు సిరియా మరియు లెబనాన్ల ఉద్రిక్త వాతావరణం నెలకొన్నది.ఈజిప్ట్ అధ్యక్షుడు నాయకత్వంలో అరబ్ దేశాలు ఇజ్రాయిల్ గుర్తించడానికి నిరాకరిస్తూ దానిని విధ్వంసం చేయాలని పిలుపు నిచ్చారు.[19][166][167] 1966 నాటికి అరబ్ - ఇజ్రాయిల్ యుద్ధాల విషయంలో అరబ్ దేశాలమద్య విభేదాలు తలెత్తాయి.[168] 1967 లో ఈజిప్ట్ సైన్యాలు ఇజ్రాయిల్ సరిహద్దులో కేంద్రీకృతం చేయబడ్డాయి. 1957 నుండి సినై ద్వీపకల్పంలో ఉన్న ఐక్యరాజ్యసమితి ఎమర్జెంసీ సైన్యం పంపివేయబడింది. ఇజ్రాయిల్ ఎర్రసముద్ర ప్రవేశం దిగ్బంధం చేయబడింది. ఇతర అరబ్ దేశాలు సైన్యాలను తరలించాయి.[169] పరిస్థితి గ్రహించిన ఇజ్రాయిల్ ఈజిప్ట్ మీద యుద్ధం ప్రకటించింది. జోర్డాన్, సిరియా మరియు ఇరాక్ ఈజిప్టుతో కలిసి ఇజ్రాయిల్ను ఎదుర్కొన్నాయి. ఇజ్రాయిల్ జోర్డాన్ను ఓడించి వెస్ట్ బ్యాకును స్వాధీనం చేసుకుని, ఈజిప్టును ఓడించి గాజాపట్టీ మరియు సినై ద్వీపకల్పాన్ని స్వాధీనపరచుకుని మరియు సిరియాను ఓడించి గొలాన్ హైట్స్ను స్వాధీనపరచుకుంది.[170] జెరుసలేం సరిహద్దు విస్తరించింది. 1967 యుద్ధం మరియు అరబ్ లీగ్ నిర్ణయం తరువాత ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమిత సినై మీద ఈజిప్షియన్ దాడులు జరిగాయి. " పాలస్తీనియన్ లిబరేష ఆర్గనైజేషన్ " (1964లో స్థాపించబడింది) ఆక్రమిత ఇజ్రాయిల్ భూభాగం మీద దాడులు చేసారు. పి.ఎల్.ఒ మాతృభూమిని విడిపించడానికి సైనికదాడులు మాత్రమే మార్గమని అభిప్రాయం వెల్లడించింది.[171][172] 1960 మరియు 1970 లో పాలస్తీనియన్ ఫెడయీన్ బృందాలు రాజకీయ హింసాత్మకచర్యలు ఆరంభించాయి.[173][174]
ఇందులో భాగంగా యూదులను మరియు పాలస్తీనియన్లను లక్ష్యంగా చేసుకుని ప్రంపంచం అంతటా దాడులు జరిగాయి.[175] 1972లో మ్యూనిచ్లో జరిగిన సమ్మర్ ప్లింపిక్స్లో ఇజ్రాయిల్ అథ్లెట్ల మూకుమ్మడి హత్యలు వాటిలో ఒకటి. ఇజ్రాయిల్ ప్రభుత్వం ప్రతిస్పందించి " ఆపరేషన్ రాత్ ఆఫ్ గాడ్ " పేరిట మూకుమ్మడి హత్యల నిర్వాహకుల మీద ప్రతీకారచర్య తీసుకుంది. ఫలితంగా 1972 సిరియా మీద ఇజ్రాయిల్ వాయుమార్గ దాడి, 1973 లో లెబనాన్ లోని పి.ఎల్.ఒ ప్రధానకార్యాలయం మీద ఇజ్రాయిల్ చేసిన వాయుమార్గ దాడి ఇజ్రాయిల్ ప్రతిచర్యలలో భాగంగా ఉన్నాయి.
1973 అక్టోబరు 6 న ఈజిప్షియన్ మరియు సిరియన్ సైనికులను కేంద్రీకరించిన యోం కిప్పుర్ మీద దృష్టి కేంద్రీకరించింది. ఈజిప్షియన్ మరియు సిరియన్ సైన్యాలు అకస్మాత్తుగా సినై ద్వీపకల్పం మరియు గోలన్ హైట్స్లో ఉన్న ఇజ్రాయిల్ సైన్యం మీద దాడి చేయాయి. ఇది యోం కిప్పుర్ యుద్ధానికి ఆరంభంగా మారింది. అక్టోబరు 26న ఇజ్రాయిల్ విజయవంతంగా ఈజిప్ట్ మరియు సిరియన్ సైనికుల మీద ప్రతీకారం తీర్చుకున్న తరువాత యుద్ధం ముగింపుకు వచ్చింది. అయినప్పటికీ 2,500 మంది ఇజ్రాయిల్ సైనికులు మరణించారు. యుద్ధం జరిగిన 20 రోజులలో మొత్తంగా 10-35,000 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు.[176] యుద్ధఫలితాలపై ప్రజలు కోపోద్రిక్తత ప్రధాని రాజీనామాకు దారితీసింది.[177]
అదనపు యుద్ధాలు మరియు శాంతి ఒప్పందాలు
1976 జూలైలో టెల్ అవివ్కు పయనం చేస్తున్న ఒక ఎయిర్ లైనర్ హైజాక్ చేయబడి ఉగాండాలోని ఎంటెబ్బా ఇంటర్నేషనల్ విమానాశ్రయంలో లాండ్ చేయబడింది. ఇజ్రాయిల్ కమాండోలు 106 మంది ఇజ్రాయేల్ బంధీలలో 102 మందిని విజయవంతంగా విడిపించారు. 1977 లో ఇజ్రాయిల్లో జరిగిన ఎన్నికలు ఇజ్రాయిల్ రాజకీయాలలో మలుపుగా మారింది.
ఎన్నికల తరువాత లేబర్ పార్టీ నుండి లికుద్ పార్టీ అధికారాన్ని కైవశం చేసుకుంది.[178] అదే సంవత్సరం ఈజిప్ట్ అధ్యక్షుడు " అంవర్ ఇ.ఎల్ సాదత్ " ఇజ్రాయిల్కు సందర్శన నిమిత్తం వెళ్ళాడు.
[179] తరువాత రెండు సంవత్సరాలకు సాదత్ మరియు బెగిన్ ఇజ్రాయి- ఈజిప్ట్ శాతి ఒప్పందం మీద సంతకం చేసారు.[180] బదులుగా ఇజ్రాయిల్ సినై ద్వీపకల్పాన్ని (దీనిని ఇజ్రాయిల్ 1967 ఆరవ రోజు యుద్ధంలో స్వాధీనం చేసుకుంది) ఈజిప్ట్కు అందజేసింది. అలాగే వెస్ట్ బ్యాంక్ మరియు గాజా పట్టీల మీద పాలస్తినా స్వయంప్రతిపత్తి కొరకు రాజీప్రయత్నాలకు
ఇజ్రాయిల్ అంగీకారం తెలిపింది.[181] 1978 మార్చి 11న పి.ఎల్.ఒ లెబనాన్ నుండి సాగించిన గొరిల్లా దాడి కోస్టల్ రోడ్డు మూకుమ్మడి హత్యలకు దారితీసింది. ప్రతిస్పందనగా ఇజ్రాయిల్ 1978 లో దక్షిణ లెబనాన్ మీద దాడి చేసి లితాని నదీ ప్రాంతంలో ఉన్న పి.ఎల్.ఒ బేసెస్మీద దడి చేసింది. పి.ఎల్.ఒ సైనికులు యుద్ధం నుండి వైతొలిగారు. యు.ఎన్ సైనికులు మరియు లెబనాన్ సైనికులు స్వాధీనం చేసుకునే వరకు దక్షిణలెబనాన్ ప్రాంతం ఇజ్రాయిల్ స్వాధీనంలో ఉంది. పి.ఎల్.ఒ తిరిగి శక్తివంతమై ఇజ్రాయిల్ మీద దాడులు కొనసాగించింది. తరువాత సంవత్సరం పి.ఎల్.ఒ దక్షిణప్రాంతంలో చేరి సరిహద్దులలో తన బృందాలను నిలిపింది. ఇజ్రాయిల్ ప్రతీకారంగా పలు వాయుమార్గ మరియు భూమార్గ దాడులు చేసింది. మరొకవైపు బెగిన్ ప్రభుత్వం ఇజ్రాయిల్ ప్రజలు ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమిత వెస్ట్ బ్యాంకులో స్థిరప్డడాన్ని ప్రోత్సహించింది. ఫలితంగా ఈ ప్రాంతంలో పాలస్తీనీయులు మరియు ఇజ్రాయిల్ ప్రజలమద్య ఘర్షణలు అధికం అయ్యాయి.[182] 1980లో జెరుసలేం బేసిక్ లా రూపొందించబడింది.
[183][184] 1981 లో ఇజ్రాయిల్ గోలన్ హైట్స్ను విలీనం చేసుకుంది. అయినప్పటికీ విలీనం అంతర్జాతీయంగా గుర్తించబడలేదు.
[185] 1981 జూన్ 7న ఇరాక్ అణుబాంబు తయారీని నిలిపివేసేక్రమంలో ఇజ్రాయిల్ వాయుసేన ఇరాక్ సోల్ న్యూక్లియర్ రియాక్టర్ను ధ్వంసం చేసింది. న్యూక్లియర్ రియాక్టర్ బాగ్దాద్కు వెలుపల నిర్మాణదశలో ఉంది. 1982 లో పి.ఎల్.ఒ ఇజ్రాయిల్ మీద వరుసదాడులు చేసింది. అదే సంవత్సరం పి.ఎల్.ఒ బేసెస్ (ఇక్కడి నుండి పి.ఎల్.ఒ ఉత్తర ఇజ్రాయిల్ మీద మిస్సైల్ దాడి చేసింది) లక్ష్యంగా చేసుకుని ఇజ్రాయిల్ లెబనాన్ మీద దాడిచేసింది.[186]
మొదటి ఆరురోజుల యుద్ధంలో ఇజ్రాయిల్ పి.ఎల్.ఒ సైనిక దళాన్ని ధ్వంసం చేసి సిరియన్లను ఓడించింది. ఇజ్రాయిల్ మీద పాలస్తీనియన్ తీవ్రవాద దాడులకు ప్రతిస్పందనగా తుయిన్ లోని పి.ఎల్.ఒ ప్రధానకార్యాలయం మీద దాడిచేసింది. 1986లో ఇజ్రాయిల్ లెబనాన్ లోని అధికభాగం నుండి వైదొలగింది. అయినప్పటికీ 2000 వరకు ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమిత దక్షిణ లెబనాన్ ఇజ్రాయిల్ స్వాధీనంలోనే ఉంది. ఇజ్రాయిల్ సంప్రదాయ వైవిధ్యం 1980 మరియు 1990 మద్య జరిగిన వలసల కాలంలో విస్తరించింది. 1980-1990 మద్య కాలంలో యూదులు ప్రవాహంలా ఇజ్రాయిల్కు వచ్చిచేరారు. 1990 మరియు 1994 రష్యన్లు ఇజ్రాయిల్కు వలసగా వచ్చారు. తరువాత ఇజ్రాయిల్ జనసంఖ్య 12% అధికరించింది.
[187] పాలస్తీనియన్ తిరుగుబాటు కారణంగా [188] 1987లో ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమిత వెస్ట్ బ్యాంక్ మరియు గాజాపట్టీలలో విధ్వంసం మరియు హింస చెలరేగాయి. తరువాత ఆరు సంవత్సరాలు ఇంతిఫదా మరింత ప్రణాళికాబద్ధంగా మారడమే కాక ఆర్థికం సంసంస్కృతి పరంగా శక్తివంతమై ఇజ్రాయిల్ ఆక్రమణను అడ్డుకునేప్రయత్నం చేసింది. హింసాత్మకచర్యల కారణంగా 1000 మందికంటే అధికంగా ప్రాణాలు కోల్పోయారు.
[189]
1991 గల్ఫ్ యుద్ధం సమయంలో సదాం హుస్సేన్ మద్దతుతో పి.ఎల్.ఒ ఇజ్రాయిల్ మరియు సౌదీ అరేబియా మీద మిస్సైల్ ప్రయోగం చేసింది. ఇజ్రాయిల్ తిరుదాడి చేసినప్పటికీ యుద్ధంలో భాగస్వామ్యం వహించలేదు.[190][191]
1992 లో ఇజ్రాయిల్ ఎన్నిక తరువాత ఇత్ఝక్ రాబిన్ ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. ఇత్ఝక్ రాబిన్ పార్టీ పొరుగుదేశాలతో రాజీపడతామని పిలుపు ఇచ్చింది.[192][193]
తరువాత సంవత్సరం ఇజ్రాయిల్ తరఫున షిమాన్ పెరెస్ మరియు పి.ఎల్.ఒ తరఫున ముహమ్మద్ అబ్బాస్ ఓస్లో అకార్డ్స్ ఒప్పందం మీద సంతకం చేసారు. ఇది పాలస్తీనియన్లకు వెస్ట్ బ్యాంక్ మరియు గాజాపట్టిల ఆధీనతను ఇచ్చింది.[194] పి.ఎల్.ఒ కూడా తీవ్రవాదానికి ముగింపు పలికింది.[195] 1994 లో ఇజ్రాయిల్- జోర్డాన్ ఒప్పందం మీద సంతకం చేయబడింది. ఈ కారణంగా ఇజ్రాయిల్ సంబంధాలను చక్కదిద్దిన రెండవ అరబ్ దేశంగా జోర్డాన్ గుర్తించబ డింది.[196] ఇజ్రాయిల్ సెటిల్మెంట్ మరియు ఇజ్రాయిల్ చెక్ పాయింట్స్ మరియు ఆర్థిక పరిస్థితుల కారణంగా అకార్డ్కు అరబ్ ప్రజలు ఇచ్చిన మద్దతు దెబ్బతిన్నది.[197][198] ఇజ్రాయిల్ ప్రజలు అకార్డ్కు మద్దతివ్వడం సన్నగిల్లిన తరువాత పాలస్తీనియన్ సూసైడ్ అటాక్స్ అధికరించాయి.
[199] చివరిగా 1995 లో శాంతి ప్రదర్శన జరిగే సమయంలో అకార్డ్ను వ్యతిరేకించిన " ఫార్ రైట్ - వింగ్ జూ " యత్ఝక్ రాబిన్ను కాల్చివేంది.
[200] 1990 చివరినాటికి బెంజిమిన్ నెతన్యహు నాయకత్వంలో హెబ్రాన్ నుండి వెనుకకు మరలింది.[201] అలాగే వే రివర్ మెమొరాండం మీద సంతకం చేసింది.[202]
తరువాత ఇజ్రాయిల్ ప్రధానమంత్రి ఎన్నికలు (1999) తరువాత ఇజ్రాయిల్ దక్షిణ లెబనాన్ నుండి సైన్యాలను వెనుకకు తీసుకుంది. తరువాత కేంప్ డేవిడ్ సమ్మిట్ (2000) సమయంలో ఇజ్రాయిల్ పాలస్తీనియన్ అథారిటీ చైర్మన్ యాసర్ అరాఫత్ మరియు బిల్ క్లింటన్తో రాజీ ప్రయత్నాలు నిర్వహించింది. సమ్మిట్ సమయంలో పాలస్తీనియన్ దేశం గురించిన ప్రతిపాదన వెలువడింది. గాజా పట్టీ మరియు 90% వెస్ట్ బ్యాంక్ కలిపి పాలస్తీన ఏర్పాటు చేసి ఇజ్రాయిల్ మరియు పాలస్తీనాలకు జెరుసలేం ఉమ్మడి రాజధానిగా ఉండేలా చేయాలని ప్రదిపాదించబడింది.
[203][204] డేవిడ్ కేంప్ సమ్మి ట్ ఇరువర్గాల నిందలను ఎదుర్కొన్నది. చర్చలు విఫలం తరువాత రెండవ ఇంతిఫా ప్రారంభించబడింది.[205][206][207][208]
2001లో షరాన్ ఇజ్రాయిల్ ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. షరాన్ చేసిన ప్ర ణాళిక విఫలం కావడంతో [209] ఇంతిఫా ముగింపుకు వచ్చింది.[210][211] ఈ సందర్భంలో 1,100 ఇజ్రాయిలీలు సూసైడ్ బాంబింగ్ కారణ ంగా మరణించారు[212] 2008 ఏప్రిల్ 30 దుర్ఘటనలో ఇజ్రాయిల్ సెక్యూరిటీలో 4,745 మరణించారు. వీటిలో 44 మరణలు ఇజ్రాయిల్ పౌరుల కారణం జరిగాయి. పాలస్తీనా పౌరుల కారణంగా 577 మరణాలు సంభవించాయి.[213] 2006 జూలైలో ఉత్తర ఇజ్రాయిల్ సరిహద్దులో హెజ్బుల్లా ఫిరంగిదాడి మరియు సరిహద్దు అతిక్రమణ జరిగింది. ఇజ్రాయిల్ సైనికుల నిర్భందం కారణంగా ఒక మాసంపాటు రెండవ లెబనాన్ యుద్ధం జరిందింది.[214][215]
2007 సెప్టెంబరు 6న ఇజ్రాయిల్ వాయుసేన సిరియా లోని న్యూక్లియర్ రియాక్టర్ను ధ్వంసం చేసింది. 2008 మే మాసంలో టర్కీ మద్యవర్తిత్వంతో సిరియాతో చర్చలు జరపడానికి ఇజ్రాయిల్ అంగీకారం తెలిపింది.[216] అయినప్పటికీ ఇజ్రాయిల్ మరియు హమాస్ మద్య కాల్పుల విరమణ ముగింపుకు రావడంతో ఇజ్రాయిల్ మరొక యుద్ధం ఎదుర్కొన్నది.[217][218]
హమాస్ తన తరఫున స్వయంగా కాల్పులవిరమణ ప్రకటన చేసింది.[219][220] 2012 నవంబరున గాజాలో ఇజ్రాయిల్ నిర్వహించిన ఆపరేషన్ 8 రోజులలో ముగింపుకు వచ్చింది.[221] 2014లో గాజా మీద హామాస్ చేసిన రాకెట్ దాడి కారణంగా ఇజ్రాయిల్ మరొక ఆపరేషన్ ప్రారంభించింది.
[222]
భౌగోళికం
మెడిటరేనియన్ తూర్పు తీరంలో ఇజ్రాయిల్ ఉంది. దేశం ఉత్తర సరిహద్దులో లెబనాన్, వాయవ్య సరిహద్దులో సిరియా, తూర్పు సరిహద్దులో జోర్డాన్ మరియు వెస్ట్ బ్యాంక్ మరియు ఆగ్నేయ సరిహద్దులో ఈజిప్ట్ మరియు గాజా పట్టీ ఉన్నాయి. ఇజ్రాయిల్ 29° & 34° ఉత్తర అక్షాంశం మరియు 34° & 36° తూర్పు రేఖాంశంలో ఉన్నాయి.
ఆరురోజుల యుద్ధం సమయంలో ఆక్రమించినప్రాంతంతో కలిసిన ఇజ్రాయిల్ వైశాల్యం 20770 చదరపు కి.మీ.[1][223] జెరుసలేం మరియు గోలన్ హైట్స్ ప్రాంతాలతో చేరిన మొత్తం ప్రాంతం ఇజ్రాయిల్ న్యాయపరిధిలో ఉంది.
[224] ఇజ్రాయిల్ ఆధీనంలో మిలటరీ ఆధీనప్రాంతం మరియు పాలస్తీనియన్ ప్రాంతం వెస్ట్ బ్యాంక్ ప్రాంతంతో చేరిన మొత్తం (27799చ.కి.మీ) ఉంది.[225] ఇజ్రాయిల్ వైవిధ్యమైన భౌగోళికస్థితి కలిగి ఉంటుంది. దక్షిణంలో నెగెవ్ ఎడారి, జెజ్రీల్ లోయ, ఉత్తరంలో గలిలీ పర్వతశ్రేణి, కార్మెల్ పర్వతం మరియు గోలన్ హైట్ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. మెడిటరేనియన్ సముద్రతీర మైదానంలో 57% ప్రజలు నివసిస్తున్నారు.[226][227][228] సెంట్రల్ హైలాండ్ తూర్పు దిశలో జోర్డాన్ రిఫ్ట్ లోయ ఉంది.
జోర్డాన్ రిఫ్ట్ లోయ వెంట జోర్డాన్ నది ప్రవహిస్తుంది. జోర్డాన్ నది హెర్మన్ పర్వతం నుండి హులాహ్ లోయగుండా ప్రవహించి డెడ్ సీని చేరుకుంటుంది.
[229][230] నెగెవ్లో రామన్ క్రేటర్ ఉంది.[231][232] మెడిటరేనియన్ బేసిన్ ప్రాంతంలో అనేక జాతుల చెట్లు ఉన్నాయి.[233]
భౌగోళికం
టెక్టానిక్ మూవ్మెంటుకు సాక్ష్యంలో జోర్డాన్ రిఫ్ట్ లోయ నిలిచిఉంది. ఈ ప్రాంతంలో పలు భూకంపాలు సంభవించాయి.
- క్రీ.పూ 92 – సముద్రతీరంలో సునామీసంభవించింది.[234]
- క్రీ.పూ 140 – టైరె మరియు ప్టోలెమసిస్ [235][236]
- క్రీ .పూ 31 – జోర్డాన్ లోయలోని ఎపిక్ సెంటర్ 7 రిక్టఋ మాగ్నిట్యూడ్ పరిమాణంలో సంభవించింది. (2000 సంవత్సరాలలో సంభవించిన అతి పెద్ద భూకంపం).
[235] ఈ భూకంపంలో 30,000 మంది మరణించారని జోసెఫస్ వ్రాసాడు.[237] Damages Emmaus and Caesarea.[236]
- క్రీ.పూ 115 –సునామీలో యవ్నె మరియు సీసరియా ప్రాంతాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి.[234]
- 130 – బలమైన భూకంపం సీసరియా ప్రాంతాలలో సంభవించింది.[234] Different sources give varying dates: 129,[238] 131[235][239]
- 306 –లెవెంత్ లైన్ తీరంలో సునామీ సంభవించింది.[236] Affects or is felt in Caesarea, Tiberias, Jerusalem.
- 363 –గలిలీ భూకంపం. (క్రీ.పూ 365 ) భూకంపం.
- 419 –భూకంపం అంతిపత్రిస్ ప్రాంతాన్ని నిర్మూలం చేసింది.[234]
- 502 –ప్టోలెమాసిస్లో విధ్వంసం సృష్టించింది.[240]),సునామీ ఉత్తరతీరాన్ని తాకింది.[234] Safed, Latrun (Nicopolis) affected[241]
- 551 –మిడి ఈస్ట్ ప్రాంతంలో విధ్వంసం సృష్టించింది. లెవెంత్ సీ ప్రాంతంలో అతి పెద్ద విపత్తులలో ఇది ఒకటి.[235][236] గుష్ హలవ్ విధ్వంసం అయింది. సీసరియా నుండి లెబనాన్లోని త్రిపోలి వరకు విధ్వంసం సృష్టించింది.[234]
- 633 –యార్మౌక్ నది లోయ ప్రాంతంలోని అల్- హమ్మా విధ్వంసానికి గురైంది.[242]
- 658 – సిరియా మరియు పాలస్తీనా ప్రాంతాలు దెబ్బతిన్నాయి.[236] వార్తాపత్రికల కథానాలు ఆధారంగా జెరుసలేం తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నదని భావిస్తున్నారు.[243]
- 672 – శక్తివంతమైన భూకంపానికి అస్క్లాన్, గాజా నగరం మరియు రమ్లా ప్రాంతాలు విధ్వంసానికి గురైయ్యాయి.[234]
- 746–749 – వరుస భూకంపాలు తరచుగా సంభవించాయి (749 గలిలీ భూకంపాలు). తిబరియాస్, బేసన్, బెయిట్ షెయాన్ మరియు హిప్పోస్ ప్రాంతాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి. జోర్డాన్ లోయలో భూకంపం 7.6గా నమోదు అయింది.[235][236]
- 808 – భూకంపం జెరుసలేంను విధ్వంసం చేసింది.[235]
- 881 – లెవెంత్ లైన్ తీరంలో సునామీ ఆరంభమై అక్రె ప్రాంతాన్ని ధ్వంసం చేసింది.[236]
- 1016 – Jerusalem, Jaffa and the region around are affected[235][244]
- 1033–34 – 40 రోజులపాటు ప్రకంపనలు సృష్టించిన భూకంపం రమ్లా, జెర్కొ మరియు నబ్లస్ ప్రాంతాలను ధ్వంసం చేసింది.[235]
- 1063 –లెవెంత్ లైన్ లిటోరియల్ ప్రాంతాన్ని భూకంపం ధ్వంసం చేసింది.[234]
- 1068 – భూవిధ్వంసం (గ్రౌండ్ - రప్టింగ్) రమ్లాను సంపూర్ణంగా ధ్వంసం చేసింది. 15,000-25,000 నివాసాలను ధ్వంసం చేసిన తరువాత 4 సంవత్సరాలకాలం విసర్జించబడింది.
.[245]
- 1070 –బెగ్గా లోయలో సంభవించిన భూకంపం పాలస్తీనాలో విధ్వంసం సృష్టించింది.[235][236]
- 1091 – సముద్రతీర పట్టణాలు మరియు నగరంలోని గోపురాలు ధ్వంసం అయ్యాయి.[234]
- 1170 – ట్రిమోర్ సీసరియా ప్రాంతాన్ని దెబ్బతీసింది.[234]
- 1202 –1202 సిరియా భూకంపం.[241]
- 1261 – అక్కో మరియు ట్రిపోలి ద్వీపాలు అదృశ్యం అయ్యాయి.[234]
- 1752 –భూకంపం సిరియా మరియు పాలస్తీనాలో విధ్వంసం సృష్టించింది.[234]
- 1837 – గలిలీ భూకంపాన్ని సఫేద్ భూకంపంగా వర్ణించారు.[246]
- 1898 - హైఫా ధ్వంసం అయింది.[234]
- 1927 – జెరిచో భూకంపం. ఉత్తర సరిహద్దులోని డెడ్ సీ ప్రాంతంలో సంభవించింది. జెరుసలేం, జెరికో, రమ్లె, టిబెరియాస్ మరియు నబ్లస్ ప్రాంతాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి. భూకంప ప్రభావానికి దాదాపు 500 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. .[247] జెరుసలేంలో 130 మది మరణించారు 450 మంది గాయపడ్డారు. 300 నివాసాలు ధ్వంసం అయ్యాయి. చర్చ్ ఆఫ్ హోలీ సెపుల్చరె మరియు అల్- అక్వసా మసీదు గోపురాలు పడిపోయాయి. నబ్లస్ ప్రాంతంలో 300 భవనాలు ధ్వంసం అయ్యాయి. వీటిలో అన్- నాస్ర్ మసీదు గ్రేట్ మసీద్ ఆఫ్ నబ్లస్లు ఉన్నాయి.[248] నబ్లస్లో 150 మంది మరణించారు 250 గాయపడ్డారు.[249] అలెంబీ వంతెన పడిపోయింది. మార్ క్లిఫ్ట్ పడిన కారణంగా 21 గంటలకాలం జోర్డాన్ ప్రవాహం ఆగింది.
రమ్లా మరియు టిబరియాస్ తీవ్రంగా విధ్వంసం అయ్యాయి.
గణాంకాలు
2015 సెప్టెంబరులో ఇజ్రాయిల్ జనసంఖ్య 8.412 మిలియన్లు. వీరిలో 6.3 మిలియన్లు ఇజ్రాయిల్ యూదులుగా ప్రభుత్వంచేత నమోదుచేయబడ్డారు.
[250] ప్రజలలో 17,46,000 అరబ్బులు (20.7%), 3,36,000 ఇతర అరేబియన్ క్రైస్తవులు మరియు ఏమతానికి చెందనివారు 4.4% ఉన్నారు.[27] గతశతాబ్దంలో రొమానియా, తాయ్లాండ్, చైనా, ఆఫ్రికా మరియు దక్షిణ దక్షిణ అమెరికా చెందిన వలసప్రజలు ఇజ్రాయిల్లో స్థిరపడ్డారు. వీరి సంఖ్య గురించిన కచ్చితమైన గణాంకాలు లేవు. వీరిలో అత్యధికులు చట్టవిరుద్ధంగా నివసిస్తున్నారు.[251]
అయినప్పటికీ అంచనాలను అనుసరించి 20,3000.[29]2012 జూన్ నాటికి దాదాపు 60,000 వలసప్రజలు చట్టవిరుద్ధంగా ఇజ్రాయిల్లో ప్రవేశించారు.[252] ఇజ్రాయిల్లో 92% ప్రజలు నగరప్రాంతంలో నివసిస్తున్నారు.[253][254]
ఇజ్రాయిల్ నుండి అమెరికా మరియు కెనడాలకు అధికంగా వలసవెళ్ళారు.[255] ఇజ్రాయిల్ భవిష్యత్తుకు వలస బాధిస్తుందని ఇజ్రాయిల్ మంత్రులు తరచుగా ఆందోళన వెలిబుచ్చారు.[256][257] వెస్ట్ బ్యాంకు సెటిల్మెంట్లలో 3,00,000 కంటే అధికమైన ప్రజలు నివసిస్తున్నారు.[258] మాలే అడుమిం మరియు ఏరియల్ నగరం ఇజ్రాయిల్ ఏర్పాటుకు ముందే స్థాపించబడ్డాయి. హెబ్రాన్ మరియు గుష్ ఎత్జియన్ 6 రోజుల యుద్ధం తరువాత తిరిగి స్థాపించబడ్డాయి. 2011 గణాంకాలు అనుసరించి 2,50,000 యూదులు తూర్పు ఇజ్రాయిల్లో నివసిస్తున్నారని అంచనా.[259] 20,000 ఇజ్రాయిల్ పౌరులు గోలాన్ హైట్స్లో నివసిస్తున్నారు.[185]
ఇజ్రాయిల్లో నివసిస్తున్న మొత్తం ఇజ్రాయిల్ వలస ప్రజల సంఖ్య 5,00,000 (6.5%). గాజాస్ట్రిప్ సెటిల్మెంట్లలో 7,800 ఇజ్రాయిల్ పౌరులు నివసిస్తున్నారు. ఇజ్రాయిల్ డిస్ ఎంగేజ్మెంటు ప్రణాళికలో ఇజ్రాయిల్ ప్రజలు 2005 నుండి గాజాస్ట్రిప్ నుండి వెలుపలికి పంపబడ్డారు.[260]
ఇజ్రాయిల్ యూదులకు నివాస ప్రాంతంగా స్థాపించబడింది. ఇది తరచుగా యూదులరాజ్యంగా భావించబడుతుంది. ఇజ్రాయిల్ చట్టం యూదసంతతికి చెందిన ప్రజలకు ఇజ్రాయిల్ పౌరసత్వ హక్కు కలిగిస్తుంది.[261] ప్రజలలో 75.5% ప్రజలు యూదులు. ఇతరసంప్రదాయాలకు చెందిన ప్రజలు 4% (3,00,000) ఉన్నారు. రష్యన్ వలసప్రజలలోని యూదులకు రాబింషియల్ చట్టం అనుసరించి యూదుకుగా పరిగణొంచనప్పటికీ " లా ఆఫ్ రిటర్న్ " అనుసరించి ఇజ్రాయిల్ పౌరసత్వం లభిస్తుంది.[262][263][264] దాదాపు 73% ఇజ్రాయిల్ యూదులు ఇజ్రాయిల్లో జన్మించిన ప్రజలు. 18.4% ఐరోపా నుండి వలసవచ్చిన ప్రజలు. 8.6% ప్రజలు ఆసియా మరియు ఆఫ్రికా నుండి వలస వచ్చినవారున్నారు.[265][266] ఐరోపా మరియు మునుపటి సోవియట్ యూనియన్ నుండి వలసవచ్చిన ఇజ్రాయిల్ సంతతికి చెందిన యూదులు 50% ఉన్నారు. అరేబియన్ దేశాల నుండి పారిపోయి వచ్చిన యూదులు (మిజ్రాహి మరియు సెఫర్దీ యూదులు) ఇజ్రాయిల్లో నివసిస్తూ ఉన్నారు.[267] వీరుకాక ఇతరప్రాంతాలకు చెందిన యూదులు ఉన్నారు.[268][269][270] మతాంతర వివాహాలు చేసుకున్న యూదులు 35% ఉన్నారు. సెఫర్దీ మరియు అష్కెనాజీ యూదులు వార్షికంగా 0.5% అధికరిస్తున్నారు. ఈ రెండు సమాజాలకు చెందిన విద్యార్థుల శాతం 25%.[271]
రాజకీయాలు
ఇజ్రాయిల్ పార్లమెంటు విధానం మరియు సార్వత్రిక ఓటుహక్కు కలిగిన ఒక ప్రజాతంత్ర రాజ్యం.[1] పార్లమెంటు సభ్యుల ఓట్ల ఆధిక్యతతో ప్రధానమంత్రి ఎన్నిక చేయబడతాడు. సాధారణంగా ఆధిక్యత కలిగిన పార్టీ సభ్యుడు ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నిక చేయబడతాడు. .[272][273] ఇజ్రాయిల్ పార్లమెంటు 120 సభ్యులను (నెస్సెట్స్) కలిగి ఉంటుంది.
[274] ఇజ్రాయిల్ను సంకీర్ణ ప్రభుత్వాలు పాలించాయి. ప్రతి నాలుగు సంవత్సరాలకు పాత్కమెంటు ఎన్నికలు జరిగుతుంటాయి. అస్థిరమైన సంకీర్ణ ప్రభుత్వాలు
అవిశ్వాస తీర్మానాలతో త్వరితగతిలో పతనం చెందుతుంటాయి.[1][275]
అధ్యక్షుడు రాజ్యాధిపతిగా పరిమితమైన అధికారంతో రాజ్యాంగ ఉత్సవాల బాధ్యతలను నిర్వహిస్తుంటాడు.[272]
చట్టం
ఇజ్రాయిల్ " త్రీటైర్ జ్యుడీషియల్ - సిస్టం " (మూడంచల న్యాయవ్యవస్థ) విధానం కలిగి ఉంది. దిగువస్థాయిలో మెజిస్ట్రేట్ కోర్టులు దేశంలోని అన్ని ప్రధాననగరాలలో ఏర్పాటుచేయబడి ఉంటాయి. వీటికి పైస్థాయిలో డిస్ట్రిక్ కోర్టులు (జిల్లా న్యాయస్త్యానాలు) ఉంటాయి. ఇందులో అప్పీల్ సేవలు మరియు ట్రై కోర్టులు ఉంటాయి. ఇజ్రాయిల్ లోని ఆరు జిల్లాలలో ఐదింటిలో ఈ కోర్టులు ఏర్పాటుచేయబడి ఉంటాయి. మూడవ స్థాయిది హైయ్యర్ టైర్ కోర్టుగా సుప్రీం కోర్టు సేవలు అందిస్తుంది. ఇది జెరుసలేం నగరంలో ఉపస్థితమై ఉంటుంది. ఇది హైకోర్ట్ మరియు అప్పీల్ కోర్టుగా సేవలు అందిస్తుంది. అంతేకాక సుప్రీం కోర్టు మొదటి స్థాయి వ్యక్తిగత ఫిర్యాదులను స్వీకరిస్తుంది. ఇక్కడ పౌరులు మరియు ఇజ్రాయిల్ పౌరసత్వం లేనివారు కూడా న్యాయసేవలు పొందడానికి అవకాశం లభిస్తుంది.[276][277][278] ఇజ్రాయిల్ న్యాయవ్యవస్థ మూడు న్యాయవ్యవస్థల మిశ్రితమై ఉంటుంది: ఇంగ్లీష్ లా, కామన్ లా, సివిల్ లా మరియు జ్యూయిష్ లా.[1]
ఇది స్టేట్ డిసిసిస్ ఆధారితంగా పనిచేస్తుంది. కోర్టు కేసుల తుది నిర్ణయాన్ని జ్యూరీకి బదులుగా జడ్జి నిర్ణయిస్తాడు.[276]
వివాహం మరియు విడాకులు మతపరమైన న్యాయవ్యవస్థ న్యాయపరిధిలో ఉంటాయి: జ్యూయిష్, ముస్లిం మరియు క్రైస్తవ. పార్లమెంటు సభ్యుల కమిటీ, సుప్రీకోర్టు జడ్జీలు మరియు ఇజ్రాయిల్ బార్ సభ్యులు జడ్జీలను ఎన్నుకుంటారు.[279] ఇజ్రాయిల్ జనరల్ మరియు లేబర్ కోర్టుల నిర్వహణ జెరుసలేంలో ఉన్న " అడ్మినిస్ట్రేషన్ ఆఫ్ కోర్టు " ఆధ్వర్యంలో జరుగుతూ ఉంటుంది. జనరల్ మరియు లేబర్ కోర్టులు పేపర్ లెస్ గా పనిచ్ ఏస్తాయి: కోర్టు ఫైల్స్ ఎలెక్ట్రానిక్ రూపంలో బధ్రపరచబడి ఉంటాయి. ఇజ్రాయిల్ బేసిక్ లా (హ్యూమన్ డిగ్నిటీ మరియు లిబర్టీ) ఇజ్రాయిల్ పౌరుల మానహక్కులు మరియు స్వాతంత్ర్యం కోరుతుంది.
మతం
ఇజ్రాయిల్కు అధికార మతం లేదు.[280][281][282] అయితే ఇజ్రాయిల్ యూదుల స్వతంత్రదేశం. ఇది యూదులతో శక్తివంతమైన సంబంధాలు కలిగి ఉంది. అలాగే రాజ్యాంగ చట్టం మరియు మత చట్టాలు యూదులతో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. రాజకీయ పార్టీలు రాజ్యాంగం మరియు మతం మద్య సమతుల్యం పాటిస్తూ పనిచేస్తుంటాయి.[283]