Kairo
arabe: القاهرة Al-Qāhira
urbo
Kairo kun Nilo
Flago
Oficiala nomo: القاهرة
Kromnomoj: La urbo de mil minaretoj, Ĉefurbo de araba mondo
Lando	Egiptio
Provinco	Provinco Kairo
Historiaj regionoj	4  - Antikva Egiptio  - Malnova Imperio  - Nova Imperio  - Fatima kaliflando
Kunurbejo	Granda Kairo Gizo
Memorindaĵoj	8  - Moskeo de Ibn Tulun  - Egipta muzeo en Kairo  - Al-Azhar-universitato  - Suda urbo de mortintoj  - Norda urbo de mortintoj  - Ĥan al-Ĥalili  - Piramidoj de Gizo  - Babilono
Rivero	Nilo
Situo	Kairo
- alteco	68 m s. m.
- koordinatoj	30°03′29″N 31°13′44″E  /  30.05806°N, 31.22889°O / 30.05806; 31.22889 (Kairo)
Areo	453 km² (45 300 ha)
- de aglomeraĵo	6,640 km² (664 ha)
- de metropolo	86,369 km² (8 637 ha)
Loĝantaro	7 786 640 (2008)
- de aglomeraĵo	17 290 000
- de metropolo	19 439 541
Denseco	17 189,05 loĝ./km²
- de aglomeraĵo	2 603 916 loĝ./km²
- de metropolo	225 075 loĝ./km²
Fondo	969
- loĝigita	antikvo
Urbestro	Dr. Abdul Azim Wazir
Horzono	OET (UTC+2)
- somera tempo	OEST (UTC+3)
Loko de Monda heredaĵo de UNESCO
Nomo	Islama Kairo
Situo enkadre de Egiptio
Situo enkadre de Afriko
Vikimedia Komunejo: Cairo
Retpaĝo: www.cairo.gov.eg

Kairo (arabe القاهرة, al-Qāhirah, [al-KA-hi-ra], aŭ en la dialekto de ĝiaj loĝantoj مصر, Masr, [masr]) estas la ĉefurbo de Egiptio. Kun ĉirkaŭ 16 milionoj da loĝantoj (2003) estas la plej granda urbo en Afriko kaj la plej granda kaj grava urbo de Proksima Oriento. Ĝia metropolitena areo estas al la 16-a plej granda en la mondo. Situanta proksime de la Nildelto,^[1][2] ĝi estis prafondita en la mezo de la 7-a jarcento de Amr ibn al-As, nomita Fustat (فسطاط) en tiu tempo. Ĝi estas kromnomita "la grandurbo de mil minaretoj" por ĝia tropezo de islama arkitekturo, Kairo longe estis centro de la politika kaj kulturvivo de la regiono. Kairo estis fondita fare de la Fatimida dinastio en la 10-a jarcento p.K., sed la terkomponado la aktuala grandurbo estis la loko de naciaj ĉefurboj kies restoj restas videblaj en partoj de Malnova Kairo. Kairo ankaŭ estas asociita kun antikva Egiptio ĉar ĝi estas proksima al la pratempaj urboj de Memfiso, Gizo kaj Fustat kiuj estas proksime de la Granda Sfinkso kaj la grandaj piramidoj de Gizo.

Egiptoj hodiaŭ ofte nomas Kairon Maṣr ([mɑsˤɾ] , مصر), la egiptaraba elparolo de la nomo por Egiptio mem, emfazante la daŭran rolon de la grandurbo en egipta influo.^[3][4] Ĝia oficiala nomo estas القاهرة al-Qāhirah , kio signifas laŭvorte "la venkanto" aŭ "la konkerinto"; egiptaraba elparolo: [elqɑ (ː) ˈheɾɑ], foje ĝi estas neformale ankaŭ referita kiel كايرو Kayro [ˈkæjɾo].^[5] Ĝi ankaŭ estas nomita Umm al-Dunya, kun la signifo "la patrino de la mondo".^[6]

Kairo havas la plej malnovan kaj plej grandan filman kaj muzikan industriojn en la araba mondo, la duan plej aĝan institucion de pli alta lernado, nome Universitato al-Azhar. Multaj internaciaj amaskomunikilaroj, entreprenoj, kaj organizoj havas regionan ĉefsidejon en la grandurbo; la Araba Ligo havis sian ĉefsidejon en Kairo por la plej granda parto de sia ekzisto.

Kun pli ol 6.76 milionoj da loĝantoj^[7] disigitaj trans 453 kvadrataj kilometroj (175 kv. mejl.), Kairo estas senkompare la plej granda grandurbo en Egiptio. Kun pliaj 10 milionoj da loĝantoj tuj ekster la grandurbo, Kairo kuŝas en la centro de la plej granda metropola areo en Afriko kaj en la araba mondo same kiel la deka plej granda urba areo en la mondo. Kairo, kiel multaj aliaj mega-urboj, suferas pro altaj niveloj de poluo kaj trafiko. La metroo de Kairo - unu el nur du metrooj sur la afrika kontinento (la alia estas la Alĝera Metroo) - rangas inter la dek kvin plej okupataj en la mondo,^[8] kun pli ol 1 milo da milionoj^[9] da ĉiujaraj pasaĝerveturoj. La ekonomio de Kairo unue estis vicigita en la Meza Oriento^[10] kaj 43-a tutmonde fare de la indico de Mondurboj fare de la gazeto Foreign Policy en 2010.^[11]

Geografio |

La fokuso de Kairo nome la Nilo, najbara al la eŭrop-inspiritaj distriktoj proksime de la centro de la grandurbo

La rivero Nilo fluas tra Kairo, ĉi tie komparante antikvan kutimaron de ĉiutaga vivo al la moderna grandurbo de hodiaŭ

Aerfoto rigardante suden, kun la Zamalek kaj Gezira distriktoj sur Gezira Insulo, ĉirkaŭita de Nilo..

Kairo situas en norda Egiptio, konata kiel Malsupra Egiptio, 165 kilometroj (100 mejl.) sude de Mediteranea Maro kaj 120 kilometroj (75 mejl.) okcidente de la Sueza Golfo kaj de la Sueza Kanalo.^[12] La grandurbo estas laŭ la rivero Nilo, tuj sude de la punkto kie la rivero forlasas sian dezert-malliberan valon kaj disbranĉigas en la malaltan Nildelta regiono. Kvankam la Kaira metropolo etendas for de Nilo en ĉiuj direktoj, la grandurbo Kairo kuŝas nur sur la orienta bordo de la rivero kaj du insuloj ene de ĝi sur suma areo de 453 kvadrataj kilometroj (175 kv. mejl.).^[13][14]

Ĝis la mezo de la 19-a jarcento, kiam la rivero estis malsovaĝigita per digoj, baraĵoj, kaj aliaj kontroloj, Nilo en la najbareco de Kairo estis tre sentema al ŝanĝoj en kurso kaj surfacnivelo. Tra la jaroj, Nilo iom post iom ŝanĝiĝis okcidenten, disponigante la ejon inter la orienta rando de la rivero kaj la Mokattam altebenaĵoj sur kiuj la grandurbo nun kuŝas. La tero sur kiu Kairo estis establita en 969 (aktuala islama Kairo) situis subakve iom pli ol tri cent jarojn pli frue, kiam Fustat unue estis konstruita.^[15]

Klimato |

Kairo havas sekan tropikan (dezertan) klimaton. Ŝtormoj estas oftaj, alportanta polvon dum marto kaj aprilo. La temperaturoj estas dum vintro tage 13-19 °C, dum nokto falas ĝis 5 °C. En somero tio estas inter 20-40 °C. Jare pluvas nur malpli, ol 30 mm, nur inter novembro-marto pluvetas.

Historio |

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Konferenco de Kairo.

Ĉiang Kai-ŝek, Franklin Roosevelt kaj Winston Churchill en la konferenco de Kairo, la 25an de novembro 1943.

La Konferenco de Kairo (nomita ankaŭ "SEXTANT") okazis en la egipta ĉefurbo Kairo de la 22a al la 26a de novembro 1943. En tiu oni difinis la aliancan sintenon kontraǔ Japanio dum la Dua Mondmilito kaj oni faris decidojn pri la estonteco de Azio en la postmilito. Al tiu kunsido alvenis la prezidento Franklin Roosevelt de la konto de Usono, la ĉefministro Winston Churchill de la konto de Unuiĝinta Reĝlando, kaj Ĉiang Kai-ŝek de la konto de la Respubliko Ĉinio.

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Dua Konferenco de Kairo.

La Dua Konferenco de Kairo de 4a al 6a de decembro 1943 okazis en Kairo, Egiptio, kaj celis la eblan kontribuon de Turkio al la flanko de la Aliancanoj en la Dua Mondmilito.^[16] Partoprenis la Usona Prezidento Franklin D. Roosevelt, Winston Churchill, Ĉefministro de Unuiĝinta Reĝlando, kaj la Prezidento İsmet İnönü de la Respubliko Turkio.^[16]

Vidindaĵoj |

• 
  Piramidoj de Gizo (la ununura de la sep mondmirakloj, ankoraŭ ekzistanta)

Egipta Muzeo

• 
  Egipta Muzeo (unu de la plej bona muzeoj en la mondo http://www.egyptianmuseum.gov.eg/)


• 
  Moskeo al-Azhar kaj samnoma universitato (inter la plej prestiĝaj en islamaj landoj kaj la plej maljuna universitato de la mondo). La Al-Azhar-moskeo (arabe الجامع الأزهر‎, latinliterigo laŭ sistemo DMG al-Gāmi' al-Azhar) troviĝas en Kairo (Egiptio). Al-Mu'izz li-Din Allah, la kvara kalifo de la fatima kaliflando, komisiis ĝian konstruon por la nove establita ĉefurbo de la regno en 970. La moskea nomo aludas al Fatima bint Muhamad, la plej juna filino de la islama profeto Mohamedo, respektata personaĵo en islamo kiu ricevis la titolon az-Zahra ("la brila aŭ brilega"). Temis pri la unua moskeo establita en Kairo, urbo kiu poste gajnis la kromnomon "la Urbo de Mil Minaretoj."^[17]

Ĥan al-Ĥalili

• 
  Ĥan al-Ĥalili (la plej fama kaj la plej granda tradicia islamkultura foiro en la mondo)


• Cairo


• Egipta Info

Servoj |

• Instituto de Egipto

Rilataj temoj |

• Fatima kaliflando

Personoj |

• Al-Mustansir Billah


• Bassem Youssef


• en Kairo naskiĝis hungara akademiano, agrara inĝeniero Artúr Horn
  

Notoj |

1. 
   ↑ Santa Maria Tours (4a Septembro 2009)Cairo - "Al-Qahira"- is Egypt's capital and the largest city in the Middle East and Africa.. PRLog. Alirita 10a Decembro 2011.
   


2. 
   ↑ World's Densest Cities. Forbes (21a Decembro 2006). Alirita 6a Marto 2010.
   


3. 
   ↑ Behrens-Abouseif 1992, p. 8
   


4. 
   ↑ Golia 2004, p. 152
   


5. 
   ↑ Good News for Me: بلال فضل يتفرغ لـ"أهل اسكندرية" بعد "أهل كايرو"‏ arabe (Belal Fadl frees himself [to write] Ahl Eskendereyya (the People of Alexandria) after Ahl Kayro (the People of Cairo))
   


6. 
   ↑ Hedges, Chris. "What's Doing in Cairo," New York Times. 8a de Januaro, 1995.
   


7. 
   ↑ (xls) Population and Housing Census 2006, Governorate level, Population distribution by sex, Central Agency for Public Mobilisation and Statistics, http://www.msrintranet.capmas.gov.eg/ows-img2/xls/rep1ne.xls, retrieved 9a Julio 2009 . Adjusted census result, as Helwan governorate was created on 17 April 2008 from a.o. parts of the Cairo governorate.
   


8. 
   ↑ Cairo's third metro line beats challenges| Supplement | MEED
   


9. 
   ↑ Cairo Metro Statistics. Alirita 4a Septembro 2012.
   


10. 
    ↑ The 150 Richest Cities in the World by GDP in 2005. Alirita 11a Novembro 2010.
    


11. 
    ↑ The 2010 Global Cities Index.
    


12. 
    ↑ Cairo to Suez. WolframAlpha. Wolfram Research. Alirita 10a Septembro 2009.
    


13. 
    ↑ Cairo Maps. Cairo Governorate. Alirita 10 September 2009.
    


14. 
    ↑ . Egypt: Governorates & Cities. City Population. Alirita 12a Septembro 2009.
    


15. 
    ↑ Collins 2002, p. 125
    


16. ↑ ^16,016,1 U.S. Army: "Strategic Planning for Coalition Warfare, 1943-1944" de Maurice Matloff, Chapter XVI, pp. 379-380. Center of Military History, United States Army, Washington D.C., 1990. Library of Congress Catalog Card Number 53-61477. First Printed 1959-CMH Pub 1-4. Alirita la 23an de januaro 2019.
    


17. 
    ↑ La moskeo de Amr, konstruita en la jaro 642 de nia erao, estas la plej malnova moskeo en la nuna teritorio de la urbo Kairo samkiel la plej malnova moskeo en Afriko). Tamen, la Moskeo de Amr, tiel kiel pluraj aliaj en hodiaŭa Kairo, kiuj estas pli malnovaj ol al-Azhar, estis konstruitaj en la urbo Fustat kiu nur multe pli poste iĝis parto de la la moderna urbo Kairo.
    

Referencoj |

• Abu-Lughod, Janet (July 1965). "Tale of Two Cities: The Origins of Modern Cairo". Comparative Studies in Society and History 7 (4). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISSN 0010-4175.


• Afaf Lutfi Sayyid-Marsot (1984). Egypt in the Reign of Muhammad Ali (illustrated, reprint ed.). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-28968-8.


• Beattie, Andrew (2005). Cairo: A Cultural History (illustrated ed.). New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-517893-9.


• Butler, Alfred J. (2008). The Arab Conquest of Egypt—And the Last Thirty Years of the Roman Dominion. Portland, Ore: Butler Press. ISBN 1-4437-2783-0.


• Behrens-Abouseif, Doris (1992). Islamic Architecture in Cairo (2nd ed.). Brill. ISBN 978-90-04-09626-4. [1]
  


• Byrne, Joseph Patrick (2004). The Black Death (illustrated, annotated ed.). Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-32492-1.


• Collins, Robert O. (2002). The Nile (illustrated ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-09764-6.


• Daly, M. W.; Petry, Carl F. (1998). The Cambridge History of Egypt: Islamic Egypt, 640-1517. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-47137-0.


• Glassé, Cyril; Smith, Huston (2003). The New Encyclopedia of Islam (2nd revised ed.). Singapore: Tien Wah Press. ISBN 0-7591-0190-6.


• Golia, Maria (2004). Cairo: city of sand. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-187-7. [2]
  


• Hawass, Zahi A.; Brock, Lyla Pinch (2003). Egyptology at the Dawn of the Twenty-First Century: Archaeology (2nd ed.). Cairo: American University in Cairo. ISBN 977-424-674-8.


• Hourani, Albert Habib; Khoury, Philip Shukry; Wilson, Mary Christina (2004). The Modern Middle East: A Reader (2nd ed.). London: I.B. Tauris. ISBN 1-86064-963-7.


• İnalcık, Halil; Faroqhi, Suraiya; Quataert, Donald; McGowan, Bruce; Pamuk, Sevket (1997). An Economic and Social History of the Ottoman Empire. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-57455-2.


• McGregor, Andrew James (2006). A Military History of Modern Egypt: From the Ottoman Conquest to the Ramadan War. Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-98601-2.


• Meri, Josef W.; Bacharach, Jere L. (2006). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. New York: Taylor & Francis. ISBN 0-415-96692-2.


• Raymond, André (2000). Cairo. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. ISBN 0-674-00316-0.


• Sanders, Paula (2008). Creating Medieval Cairo: Empire, Religion, and Architectural Preservation in Nineteenth-Century Egypt. Cairo: American University in Cairo. ISBN 977-416-095-9.


• Shillington, Kevin (2005). Encyclopedia of African History. New York: Taylor & Francis. ISBN 1-57958-453-5.

Shoshan, Boaz (2002). David Morgan, ed. Popular Culture in Medieval Cairo. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-89429-8.

• Sicker, Martin (2001). The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire. Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-96891-X.


• Winter, Michael (1992). Egyptian Society Under Ottoman Rule, 1517–1798. London: Routledge. ISBN 0-415-02403-X.


• Winter, Michael (2004). Egyptian Society Under Ottoman Rule, 1517–1798. London: Routledge. ISBN 0-203-16923-9.

Vidu ankaŭ |

• 
  Plej grandaj urboj (laŭ loĝantaro)

v • d • r Plej grandaj urboj laŭ loĝantaro Tokio - Meksikurbo - Novjorko - Seulo - San-Paŭlo - Osako - Mumbajo - Delhio - Los-Anĝeleso - Ĝakarto - Teherano - Kairo - Kalkato - Bonaero - Manilo - Moskvo - Karaĉio - Ŝanhajo - Rio-de-Ĵanejro - Londono - Istanbulo - Dako - Parizo - Ĉikago - Lagoso - Pekino - Nagojo - Limo - Vaŝingtono - Bogoto - Bankoko - Santiago